یادداشت فاطمه ملکی

        نکته: این کتاب را در زمان جنگ دوازده روزه اسرائیل و ایران خواندم و اگر طنز داستان نبود از نظر روحی و جسمی به‌شدت رنجور می‌شدم.

کتاب «آبنبات هل‌دار» نوشتۀ مهرداد صدقی که در سال 1395 توسط انتشارات سوره مهر روانۀ بازار نشر شده است. صدقی نویسنده‌ی معاصر ایرانی است که به خاطر آثار طنزآمیز و نگاه ویژه‌اش به مسائل اجتماعی و فرهنگی شناخته می‌شود. او در خلق شخصیت‌های باورپذیر، استفاده از زبان عامیانه و فضاسازی‌های دقیق و نوستالژیک مهارت دارد.

خلاصه داستان:
کتاب «آبنبات هل‌دار»، داستان دوران کودکی و نوجوانی پسری به نام «محسن» را در دهه‌ی شصت هجری شمسی روایت می‌کند. محسن در یک خانواده‌ی پرجمعیت و در شهرستانی کوچک زندگی می‌کند. داستان از زبان خود محسن روایت می‌شود و پر از توصیفات دقیق و بامزه از زندگی روزمره، روابط خانوادگی، دوستان، همسایه‌ها، مدرسه، بازی‌ها، و آداب و رسوم آن دوران است. محسن شخصیتی کنجکاو، بازیگوش، و در عین حال حساس و مهربان دارد. ماجراهایی که برایش اتفاق می‌افتد، اغلب خنده‌دار و جذاب هستند و تصویری زنده و واقعی از زندگی در آن دوران ارائه می‌دهند.

آبنبات هل‌دار یک مجموعه‌ای است از آدم‌هایی که هر کدام طنازی و دلبری‌های مختص خودشان را دارند. به برخی از این شخصیت‌ها می‌پردازم و معرفی‌شان خالی از لطف نیست.
محسن: شخصیت اصلی داستان، پسربچه‌ای کنجکاو و بازیگوش که راوی داستان است. او با نگاهی طنزآمیز و در عین حال صادقانه، دنیای اطرافش را توصیف می‌کند.
خانواده محسن: خانواده‌ای گرم و صمیمی با مادربزرگی پیر، پدری زحمتکش، مادری مهربان، خواهری به نام ملیحه و برادری به نام محمد. در بین اعضای خانواده شخصیت بی‌بی بسیار قابلیت پرداختن و شخصیت پردازی با جزئیات بسیار داشت که می‌توانست سطح طنز داستان را وارد ابعاد دیگری کند.  
دوستان محسن:هم‌بازی‌ها و همکلاسی‌های محسن که در ماجراهای او شریک هستند و نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت او ایفا می‌کنند. حمید از بهترین شخصیت‌هایی بود که در طول قصه من را با خودش همراه می‌کرد...

از ویژگی‌های برجسته کتاب می‌توانم به مواردی اشاره کنم:
1.طنز موقعیت و شخصیت: طنز در «آبنبات هل‌دار» صرفاً به دیالوگ‌ها و شوخی‌های کلامی محدود نمی‌شود، بلکه بیشتر از موقعیت‌های کمیک و تضادهای شخصیتی ناشی می‌شود. نویسنده با خلق موقعیت‌های خنده‌دار و شخصیت‌های تیپیکال، تصویری ملموس و واقعی از زندگی در دهه‌ی شصت ارائه می‌دهد.
2. زبان و لحن صمیمی و خودمانی: استفاده از زبان عامیانه، لهجه، اصطلاحات و ضرب‌المثل‌های رایج در دهه‌ی شصت، و لحن صمیمی و خودمانی راوی، باعث می‌شود خواننده به راحتی با داستان ارتباط برقرار کند و خود را در میان خانواده و دوستان محسن احساس کند. این زبان و لحن، به داستان اصالت و صمیمیت ویژه‌ای می‌بخشد.
3. تصویرسازی حسی و ملموس: مهرداد صدقی در توصیف صحنه‌ها، شخصیت‌ها، و فضاها بسیار دقیق و ماهر است. او با استفاده از جزئیات حسی (مانند بوها، صداها، رنگ‌ها، و مزه‌ها)، فضایی را خلق می‌کند که خواننده به راحتی می‌تواند آن را تصور کند و با آن ارتباط برقرار کند. به عنوان مثال، توصیفات او از کوچه‌های خاکی، خانه‌های قدیمی، بازی‌های کودکانه، و خوراکی‌های آن دوران، بسیار زنده و ملموس هستند.
4. نوستالژی عمیق:این اثر، برای کسانی که در دهه‌ی شصت زندگی کرده‌اند، دریچه‌ای به خاطرات شیرین آن دوران است. توصیفات کتاب از بازی‌ها، سرگرمی‌ها، خوراکی‌ها، لباس‌ها، و فضاهای آن زمان، حس نوستالژیکی قوی را در خواننده برمی‌انگیزد و او را به سفری در زمان می‌برد. این نوستالژی، صرفاً یک حس دلتنگی ساده نیست، بلکه یادآوری ارزش‌ها، صمیمیت‌ها، و روابط انسانی عمیقی است که در آن دوران وجود داشته است.
5. نگاهی ظریف به مسائل اجتماعی و فرهنگی: در پس پرده‌ی طنز و نوستالژی، «آبنبات هل‌دار» به مسائل اجتماعی و فرهنگی دهه‌ی شصت نیز می‌پردازد. مسائلی مانند جنگ، کمبود امکانات، مشکلات اقتصادی، تغییرات اجتماعی، و ارزش‌های سنتی در لایه‌های زیرین داستان قابل مشاهده هستند. نویسنده بدون شعارزدگی و با نگاهی ظریف و هنرمندانه، این مسائل را در قالب داستان روایت می‌کند و خواننده را به تفکر و تأمل در آن‌ها دعوت می‌کند.
6.شخصیت‌پردازی باورپذیر: شخصیت‌های «آبنبات هل‌دار» تیپیکال نیستند، بلکه شخصیت‌هایی باورپذیر و چندبعدی هستند که هر کدام ویژگی‌های شخصیتی خاص خود را دارند. نویسنده با دقت و ظرافت، به روانشناسی شخصیت‌ها پرداخته و انگیزه‌ها، ترس‌ها، و آرزوهای آن‌ها را به تصویر می‌کشد.

در مجموع، کتاب شیرین «آبنبات هل‌دار» یک رمان طنز، نوستالژیک، و دوست‌داشتنی است که با زبان شیرین و صمیمی خود، تصویری زنده و جذاب از زندگی در دهه‌ی شصت ایران ارائه می‌دهد. این کتاب هم سرگرم‌کننده است و هم تفکربرانگیز و می‌تواند برای هر کسی که به دنبال یک تجربه‌ی خواندنی لذت‌بخش و خاطره‌انگیز است، مناسب باشد. 

در حال حاضر در حال خواندن آبنبات پسته‌ای هستم و حتما برای این کتاب شیرین هم یادداشتی خواهم نوشت..

فاطمه ملکی
دهم تیر ماه 1404