یادداشت فهیمه نظری

        ایران و ایالات متحده
به گزارش کتابان، «ایران و ایالات متحده» به قلم سید حسین موسویان توسط نشر پارسه منتشر شد. نسخه‌ي نخستین کتاب حاضر در سال ۲۰۱۴ به زبان انگلیسی، در ایالات متحده تالیف و توسط انتشارات بلومزبری به صورت هم‌زمان در نیویورک و لندن منتشر و تجدید چاپ شده، در واقع این برگردانِ فارسی، چاپ سوم کتاب به است.
درباره‌ی پیشینه‌ی روابط ایران و آمریکا و نیز روابط امروز دو کشور سخن زیاد رفته است اما این کتاب به قلم سید حسین موسویان اثری متفاوت است؛ چون از سوی فردی نگارش شده که به عنوان مدیرکل پیشین اروپای غربی وزارت امورخارجه و در جایگاه اولین سفیر جمهوری اسلامی در آلمان متحد تا عضویت در تیم مذاکره‌کننده‌ی هسته‌ای، مسئول کمیته‌ی سیاست خارجی شورای عالی امنیت ملی و معاومت مرکز تحقیقات استراتژیک و هم‌چنین ده سال تدریس در دانشگاه پرینستون (آمریکا) مشاغلی مهم و حساس را تجربه کرده است.
موسویان در این کتاب علی‌رغم کالبدشکافی عمیق ماهیت خصمانه‌ی روابط تهران واشنگتن در قالب علل خصومت و هم‌چنین روایت صریح رویدادهای کمتر بازگوشده به مثابه‌ناگفته‌های روابط دوجانبه، می‌کوشد با ارائه‌ی درکی متقابل نسبت به دغدغه‌های چندبعدی دو کشور و خصوصا طرف ایرانی، راهبردی گام به گام در جهت مصالحه‌ی ایران و آمریکا بر مبنای کاهش هزینه‌های دشمنی و منافع مشترک ارائه دهد.
کتاب با مقدمه‌ی توماس پیکرینگ یکی از برجسته‌ترین دیپلمات‌های ایالات متحده و معاون پیشین وزارت امور خارجه‌ی این کشور آغاز می‌شود. پیکرینگ ضمن معرفی و ارزیابی اجمالی این اثر با تمرکز ویژه بر برنامه‌ی هسته‌ای ایران به مثابه قلب اختلاف ایران و آمریکا، روایت‌ها، تحلیل‌ها، راهکارها و در کل محتوای این اثر را برای رهبران جهان غرب و خصوصا ایالات متحده از منظر یک سیاستمدار کهنه‌کار آمریکایی درخور توجه و بسیار مفید قلمداد می‌کند.
حسین موسویان در این کتاب با بیان نقدهایی جدی نسبت به راهبرد سیاست خارجی آمریکا در قبال جمهوری اسلامی، با اتخاذ رویکردی واقع‌بینانه نسبت به منافع ایران، تحقق حداکثری منافع ملی را به مثابه فرایندی استراتژیک توصیف می‌کند که در قالب ایجاد توازن در سیاستِ نگاه به شرق و غرب از سوی تهران قابل حصول است.
بر این مبنا فصل اول چگونگی روابط ایران و آمریکا را در دوران قاجار و سلطنت پهلوی مورد ارزیابی قرار می‌دهد. فصل دوم با تمرکز بر انقلاب اسلامی ایران و حادثه‌ی گروگان‌گیری چگونگی تحول ماهوی در روابط دوجانبه را تبیین می‌کند. فصل سوم نقش و رویکرد آمریکا نسبت به جنگ ایران و عراق را بررسی می‌کند و از روند تعمیق خصومت فی‌مابین سخن می‌گوید. فصل چهارم به اقدامات مصالحه‌جویانه‌ی ایران در دوران ریاست‌جمهوری هاشمی رفسنجانی می‌پردازد و هم‌چنین نگرش آیت‌الله خامنه‌ای را در قامت رهبر انقلاب نسبت به این مهم بازگو می‌کند. فصل پنجم با بررسی رویکرد دولت اصلاحات به تعامل با غرب، روند پیچیده‌ی مذاکرات هسته‌ای را تشریح می‌کند. فصل ششم که شامل جنجالی‌ترین دوران زندگی نگارنده است، تلاش‌های پنهانی دولت نهم و دهم را نسبت به عادی‌سازی روابط با ایالات متحده در قالب اهداف و تاکتیک‌ها آشکار می‌کند. فصل هفتم ماهیت منازعه را از نگاه طرف ایرانی و آمریکایی ارزیابی کرده و رویدادهای پیدا و پنهان روابط خارجی ایران را مورد بازخوانی قرار می‌دهد. فصل هشتم در قالب نقشه‌ی راه می‌کوشد در کنار معرفی تبعات و پیامدهای استمرار خصومت، نتایج‌های مثبت مصالحه را نیز در سه سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی ارائه نماید و هم‌چنین راهبردی گام به گام اما نتیجه‌محور را بر اساس علل و عوامل مناقشه در راستای حل و فصل مسالمت‌آمیز بحران عرضه کند.