یادداشت محمّد صالحی بابادی
1402/11/4
در میان روزهای امتحانی، فرصتی پیش آمد که این کتاب را مطالعه کنم. کتاب در حجمی نسبتاً مختصر چاپ شده و همانگونه که از نام آن هویدا است، دربارۀ فلسفۀ اخلاق است؛ ولی در قدم ابتدایی، به این پرداخته که فلسفۀ اخلاق چیست. در فصل ابتدایی (که یکی از مهمترین فصلهای این کتاب است)، به بیان انواع پژوهشهای اخلاقی پرداخته شده؛ یعنی: ۱. اخلاق توصیفی؛ ۲. اخلاق هنجاری؛ ۳. فرا اخلاق. در ادامه، به بیان رابطۀ فلسفۀ اخلاق با این سه نوع پژوهش اخلاقی پرداخته. در ادامۀ کتاب، نویسنده به تحلیل عقلی مباحث بنیادین علم اخلاق پرداخته؛ مانند بررسی تحلیلی جملات و گزارههای اخلاقی، از نظر موضوع و محمول. سه فصل از این کتاب به این بحث اختصاص یافته. از مباحث مهمی که در فصلهای بعدی در این کتاب محلّ بحث واقع شده، حقیقت و ماهیّت جملات اخلاقی است. دربارۀ این موضوع، میان دانشمندان اختلاف نظر زیادی وجود دارد؛ مثلاً دستهای این گزارهها را اعتباری میدانند و عدّهای آنها را صرفِ بیان احساسات دانستهاند، و ... . نویسنده با بیان و بررسی نظرات و مکاتب گوناگون، در نهایت نظر برگزیدۀ خویش را بیان میکند. در فصلهای بعدی، به این پرداخته شده که معیار ارزش اخلاقی داشتن افعال چیست. یعنی چه معیارها و ملاکهایی هستند که سبب میشوند یک فعل از نظر اخلاقی ارزش داشته باشد. مسئولیّت اخلاقی، بحث بعدی است. در این بخش، نویسنده به پاسخ این سؤال پرداخته که «یک انسان در چه حالی از نظر اخلاقی مسئول است و در چه حالی از نظر اخلاقی مسئول نیست؟» بعد از بررسی مسئولیّت اخلاقی، نوبت به بررسی نسبی یا مطلق بودن گزارههای اخلاقی و علم اخلاق میرسد، که از مباحث بسیار مهم و اثرگذار در علم اخلاق است. در فصل نهایی نیز بحث مهم و سابقهدارِ رابطۀ دین و اخلاق بحث شده. از آنجا که مباحث کتاب عمیق و پژوهشی است و اصطلاحاتی دارد که شاید تا به حال نشنیده باشیم، مطالعۀ این کتاب نیاز به حوصله و صبر دارد و شاید نیاز باشد بیشتر از یک بار مطالعۀ این کتاب انجام شود. از امتیازهای این کتاب میتوان به استنادهای متعدّد آن به منابع فارسی و عربی و انگلیسی اشاره کرد.
(0/1000)
نظرات
تاکنون نظری ثبت نشده است.