یادداشت ریحان

        این کتاب رو من برای بار دوم بود که می‌خوندم و این بار خیلی عمیق‌تر و دلنشین‌تر بود واسم
به نظر من خوشه‌های خشم صرفا فروپاشی اقتصادی رو به تصویر نمیکشه بلکه فروپاشی اخلاق و انسانیت در نظام سرمایه‌داری رو هم نشون میده
من نوع ارتباط بین پدربزرگ و مادربزرگ رو خیلی دوست داشتم
به نظرم شخصیت مادر ستون اصلی خانواده‌ست و خیلی وقت‌ها نمیذاره خانواده از هم بپاشه
تام از نظر من نماد رشد آگاهی اجتماعیه اولش یه آدم نسبتا فردگرا و خودمحوره اما در طول کتاب به تدریج مخصوصا بعد از حرف‌های کیسی متوجه میشه که خوشبختی خودش جدا از بقیه معنا نداره
این تغییر تام از فردگرایی به همبستگی و همینطور به پختگی و آگاهی اجتماعی قلب تپنده کتابه
دلم می‌خواست ببینم مسیرش به کجا میرسه، چطور ادامه میده و چطور مبارزه میکنه
بیشتر از اون می‌خواستم بدونم مردم چجوری خودشون رو نجات میدن آیا همدلی و خشم آگاهانه میتونه تغییری ایجاد کنه یا نه
پایان کتاب برای من به طرز تکان‌دهنده‌ای زیبا و نمادینه دختری که خودش در اندوه و فقدان بزرگیه باعث نجات انسان دیگه‌ای میشه
البته در طول داستان کمک کردن و همدلی بین مردم دیده میشه ولی پایان کتاب مثل چکیده همه اون انسانیت‌هاست