یادداشت ‌ سید امیرحسین هاشمی

        علیه کتاب‌سازی!


وقتی نوشته‌ای، خود، ارزش کمی دارد، سعی بر فروختن متن به برند ژیژک و... حربه‌‌ای ناجوانمردانه است. کتاب دو بخش اصلی داشت، تا ص72 برخی یادداشت‌های گرامشی بود و بقیه هم یکسری افزوده. مقالات افزوده شده به آخر کتاب، نسبت به متنِ یادداشت‌های گرامشی واقعا در جایگاهی بالاتر قرار داشتند. البته در مقام مقایسه، و الا خود این مقالات و مصاحبه‌های نیز خیلی چیزهایی در خور نبودند!
بعضا هم بی‌ربطیِ افزوده‌های کتاب به فاشیسم جالب بود. می‌خواستم بنویسم بی‌ربطیِ افزوده‌ها به یادداشت‌های گرامشی، دیدم که انقدر این یادداشت‌ها بی‌ربط هستند که در ارتباط باهاشون سخت می‌شه چیزی یافت! خلاصه اون گفت‌وگو با عنوان "سکوت بره‌ها" با پل ویریلیو به نحو عجیبی بی‌ربط بود با بقیه این کاغذهای میان مقوا و چسب! البته یکی دوتا ایده‌ی جالب در این مصاحبه بود، ولی فقط چندتا دونه، اونم صرفا جالب،نه مهم و تاثیرگذار و از این جور چیزها!
تازه این متن به نظرم گزیده مقالات پیش از زندان گرامشی نیست. یعنی گزیده نیست. گویی این کتاب قرار بوده است مجموعه‌ای از مقالات پیش از زندان گرامشی باشد که توسط مجموعه مترجمانی منتشر شود به فارسی، ولی کار جمع نمی‌شود و مترجم، ترجمه‌های خود را مجزا چاپ کرده است. به نظرم گزیده نیست این مقالات، صرفا آن‌هایی است که این مترجم وظیفه ترجمه آنها را داشته است. اگر گزیده باشد که وای به حال گرامشیِ پیش از زندان که گزیده‌ی کارهایش همچین چیزی شده! 
خود متن یادداشت‌های گرامشی نهایتا نیم ستاره داشت. ترجمه خوب بود نیم ستاره، مجموع مقالات افزوده، در مجموع نیم ستاره و مقاله‌ی آخر از فرشاد گلزاری هم نیم ستاره داشت. با دست بالا 2 ستاره بهش می‌دم! الان دوباره نیم نمره کم می‌کنم، چون دیدم هنوز خشمگینم... 

یعنی این "مجموعه کاغذ" ، تصویر من از گرامشی را به عنوان متفکر چپی که قابل اعتنا است پودر کرد. مدافع بد، هزاران مرتبه بدتر از دشمن خوب است.


نوشته‌ی من بعد از پایان یادداشت‌های گرامشی(ص72):
اصلا ضرورت ترجمه همچین کتابی چیست؟ چرا باید یادداشت‌های روزانه یک نفر، ارزشمند باشد وقتی کلی متن و اندیشمند مهم هست، از خود سنت چپ، که متون ایشان به فارسی برنگشته است؟
این کتاب تا اینجا افتضاحْ به درد نخور بود. یعنی پیش نیامده بود کتابی بدین میزان تهی از ارزش باشد برایم. البته از متن می‌توان ایده‌هایی در فهم گرامشی و تاریخ و جامعه ایتالیا را استخراج کرد، ولی اصلا متن مفیدی نیست برای این کار. صرفا یادداشت‌های روزانه بی‌ارزشی است. نهایتا در حد یک ارجاع یک خطی این اثر مهم است در مقاله‌ای تاریخی برای اشاره به این موضوع که گرامشی هم در فلان حوزه نوشته‌ای داشته است.
الکی نیست کل این مجموعه منتشر نشده است و مترجمین کار را تمام نکرده اند. به نظرم برای وقت خود ارزش قائل بودند. کنایه مترجم در مقدمه کتاب هم در این موضوع تهی از مصداق است به نظرم، صرفا عصبانی بوده است که این متن حقیر بدین میزان تک و تنها منتشر شده است. آخر کتاب هم مثلا اومده مقاله‌ای اينترنتی از ژیژک را پیوست کرده! 
چرا از هر طرف به این چیز، ارزش نداره بهش بگم کتاب، نگاه می‌کنم، مزخرف‌تر می‌شه؟ 
ببخشید انقدر تند نوشتم، عجیب رفته رو مخم! 


ولی چندتا معدود برداشت از این کتاب رو بگم:
1) چقدر گرامشی انضمامی و عینی جنبش کارگری را فهم می‌کند. این منفک بودن گرامشی از تئوری‌پردازی‌های دور و دراز، که ویژگی اصلی بعضی متون چپ است، جالب و مهم است. ولی واقعا، واقعا ملال‌آور است این کتاب.
2) چقدر نگاه حزبی، انقلابی و خصمانه چپ‌ها برایم نچسب است. کلا فقط می‌خواهند خراب بکنند. انقدر متن برام بی‌ارزش است یادم رفت کجاش بود. ولی یه جا داشت گرامشی از خلع ید بورژوآ‌ها و... حرف می‌زد. خیلی خصمانه بود. رسما و صرفا داشت عقده خالی می‌کرد.
(الان ذکر می‌کنم نمونه‌ای از این خشونتِ منبعث از عقده را، گرامشی در مقاله‌ی جنگ جنگ است نوشته است:
"کارگران باید به اولین تلاش فاشیست‌ها پاسخی سریع، قاطع و بدون ترحم دهند. پاسخی چنان قاطع که حتی نوه و نتیجه‌های عالیجنابانِ سرمایه‌دار نیز فراموش نکنند. هنگام جنگ باید اینگونه عمل کرد؛ کسی در نبرد، بر ضرباتی که وارد می‌آید توافق نمی‌‌کند."
اصلا با این خشم کاری ندارم علیه فاشیست‌ها، بالاخره سرکوب وحشیانه فاشیست‌ها کاری می‌کند بشود تا حدی این نوشته را فهم کرد،مشکل دیگر من این است چرا این باید به فارسی ترجمه و نشر داده شود؟ واقعا عجیب‌ه!) 
3) گرامشی چه متن مهمی دارد؟ وقتی همچین کتابی ازش ترجمه شده، به بقیه کتاب‌هایی که ازش ترجمه شده، مثلا اون کتاب عظیم یادداشت‌های زندان، که توسط چشمه منتشر شده است شک می‌کنم که همین جوری باشد، ضعیف. یادداشت‌های قبل زندان، بعد زندان، حین زندان. مشکوک شدم فقط این زندان رفتن گرامشی باعث اهمیتش شده!


امیدوارم ادامه‌ی کتاب و مقالات ضمیمه شده بهش اندکی اعاده حیثیت کنه، و الا تا اینجا کتاب ارزنی ارزش نداشت!!!!
اه
اه