یادداشت 🎭 محمد رضا خطیب 🎬

        تقدم فرم 

مجموعه سه نمایشنامه چینی که توسط داریوش آشوری چاپ و ترجمه شده که برای آشنایی با درام شرق آسیا که چین سردمدار این قضیه ست خیلی مناسب و جالبه. این مجموعه شامل سه نمایشنامه ست که در ادامه یه کم درباره شون توضیح میدم.

۱. پادشاه میمون 

این نمایشنامه برگرفته از یکی از چهار رمان بزرگ کلاسیک چینیه و قصه سفر روحانی‌ای به غرب رو روایت می‌کنه که با حضور شخصیت افسانه‌ای میمون، رنگی فانتزی و طنزآمیز به خودش می‌گیره. آشوری با زبونی موجز و  بازیگوش، موفق شده  لحن طناز و اسطوره‌گون متن اصلی رو حفظ کنه. اونچه این نمایشنامه رو برجسته میکنه، نه تنها ساختار اپیزودیک اونه بلکه توانایی پیوند زدن بین معنویت، تمثیل و سرگرمی رو هم داره . ترجمه آشوری با واژگان سنجیده و آگاهانه، این لایه‌ها رو به خوبی منتقل می‌کنه بدون اونکه به سطحی‌نگری بیفته.

۲. قصه سپید و سیاه 

این متن، نمایشی اجتماعی‌تره با تم‌هایی مثل تضاد طبقاتی، سرنوشت و خرافه. دو شخصیت اصلی، سپید و سیاه، بیشتر از اونکه افراد باشن، نمادهایی از نیروهای متضاد زندگی هستن. زبان در این نمایش ساده‌تر و صریح‌تره، و آشوری در برگردوندن این زبان به فارسی، از بیانی نمادین بهره برده که در خدمت معنای استعاری کل اثر قرار می‌گیره. فضای این نمایشنامه به شدت تمثیلیه و اجرای اون  می‌تونه ظرفیت‌های بصری زیادی رو فعال کنه.

۳. مجنون غرب 

این نمایشنامه که از طنزی نسبتا فلسفی برخورداره و دلیل این شد که بهش یک ستاره کمتر بدم ، تصویری گروتسک از برخورد فرهنگ‌ها ارائه میده. شخصیت محوری، چینی‌ایه که پس از مواجهه با جهان غرب دچار بحران هویت میشه. آشوری در ترجمه این متن، تونسته  تضاد بین زبان رسمی و لحن شکاک و سردرگم شخصیت اصلی رو با دقت بازآفرینی کنه. «مجنون غرب» از نظر تم، خیلی به دغدغه‌های روشنفکران مشرق‌زمین در دوران مدرن نزدیکه و ترجمه اون دلیلی یه بر درک عمیق مترجم از زمینه‌های تاریخی و فکری اثر.

در کل ترجمه‌های داریوش آشوری در این مجموعه، نه صرفاً انتقال لفظی بلکه بازآفرینی ادبی و فرهنگی متونی هستن که در زبون مبدأشون، بار معنایی، فرهنگی و فرمی سنگینی دارن. اون در ترجمه این سه نمایشنامه، سعی کرده از زیبایی‌شناسی نمایشنامه‌نویسی ایرانی هم بهره بگیره تا متون رو برای مخاطب فارسی هم جذاب کنه.