یادداشت زهرا میکائیلی

        کتاب خیلی نمادین است. نمی‌دانم کودک زیر ۹ سال متوجه آن می‌شود یا نه.
اینکه چه کسی صاحب خانه‌ی "تمام" شده معلوم نیست. فقط در کتاب می‌گوید نکبت و شکست و هفتاد سال تاریکی آن شهر را از او دور کرده است. اما چرا "تمام" از شهرش رفته؟ چرا نمانده؟ وقتی می‌گوید ۷۰ سال تاریکی، کودک دچار اشتباه می‌شود که آیا "تمام" هنوز کودک است یا یک پیرزن؟ 
بعد وقتی "تمام" سراغ خانه‌اش می‌رود خانه هنوز رنگ دارد، وقتی  او گریه می‌کند، رنگ‌ها می‌روند. یعنی اگر "تمام" برنمی‌گشت آن دختر غاصب به راحتی زندگی می‌کرد و خانه احساس غصب شدن نداشت؟
به علاوه صاحب خانه هم یک دختر است. کودک نمی‌تواند بفهمد چرا او گناهکار است. چون غالبا کودک تصمیمی در محل زندگی ندارد. درست این بود که صاحب‌خانه یک آدم بزرگسال می‌بود.

در مجموع به نظرم برای کسانی است که کاملا در متن وقایع هستند مثل خود فلسطینی‌ها، و خیلی هم پرسنده نباشند!