یادداشت عینکی خوش‌قلب

        چرا من این کتاب را خوانده ام؟ سوالی بزرگی است که چند روز بعد از خواندن «دیو» از خودم می پرسیدم. در ایام تظاهرات علیه نژادپرستی سراغش رفتم و شاید انتظاری که داشتم خیلی بیش از وسع کتاب بود و به همین خاطر تا این حد غافلگیر شدم.
 کتاب «دیو» داستان نوجوانِ سیاهپوستی است که به جرم قتل دستگیر شده. ماجرای قتل کمی عجیب است و نقش پسرک در آن عجیب تر.  با وجود اینکه به ظاهر شخصیت اصلی مشغول نوشتن و تعریف کردن ماجراست. هیچ وقت اشاره ای نمی کند که در این قتل دست داشته یا نه.  این توضیح ندادن به نظر کمی نامانوس می آید. چون همه ی افراد در حال محاکمه، چه درمکالماتشان چه در نوشتن یادداشت های روزانه شان بیشتر از هر چیز به گناهکار بودن یا نبودنشان اشاره می کنند. مساله ای که «استیو» در هیچ کجای قصه با ما در میان نمی گذارد و ما دقیقاً نمی فهمیم تکلیفمان با این شخصیت چیست؟ 
شاید نویسنده قصد داشته ما را هم در قضاوت با اطرافیانِ استیو همراه کند و ما تا پایان داستان نفهمیم او واقعا یک «دیو» است یا نه. ولی این کار را به بدترین شکل ممکن انجام داده. ما نه تنها از هیچ چیز از حضور استیو در صحنه قتل نمی دانیم که هیچ چیز از پیشینیه زندگی او هم نمی دانیم. و ممکن است هر چند صفحه یک بار از خودمان بپرسیم «اصلا من چرا این کتاب را می خوانم؟»

نکته بعدی این است که استیو به فیلمسازی علاقه دارد. پس تصمیم می گیرد کل ماجرای دادگاهش را مثل یک فیلمنامه بنویسد و به این ترتیب خواننده را وارد چالش بزرگی می کند. به غیر از چند خط ابتدایی هر فصل که زاویه دید اول شخص است، باقی کتاب نگارشی شبیه به نگارش فیلمنامه دارد. و مسلم است که خواندش کار چندان ساده ای نیست. خواننده نیاز به تمرکز بیشتری برای درک فضاها دارد و از درصد زیادی از اطلاعات محروم می شود. یعنی نویسنده عملاً محدودیت های فیلم را وارد کتاب کرده در عین اینکه مزیت های آن (تصویر، موسیقی و ...) را ندارد. 

بعد از ذکر تمامی این نکات منفی شاید بتوان گفت که در خلال داستان در حد بسیار مختصری با سیستم قضایی آمریکا آشنا می شویم، ولی این مزیت آن قدر پررنگ نیست که به خاطرش خواندن چنین کتابی را مفید بدانیم. 

گذشته از تمامی این موارد، پایان داستان است. ما دست آخر متوجه نمی شویم که استیو واقعا در این قتل نقشی داشته است یا خیر. نمی فهمیم زندگی اش بعد از حضور در دادگاه چه شکلی می گیرد و باز هم نمی فهمیم او از کجا آمده و به کجا رفته است و باز هم همان سوال اول متن که اصلا چرا من این کتاب را خوانده ام؟