یادداشت امیرعباس شاهسواری

        هشتمین کتاب سال 1404

معمای توسعه (تجربه ماهاتیر و مالزی)

محمد علی افخمی از بانکداران قدیمی و ریاست هیئت مدیره بانک صنعت و معدن و بانک کارآفرین را در کارنامه خود دارد و توسعه یافتگی کشورهایی شرق دور آسیا و حاشیه خلیج، برایش مسئله بوده است و پرسش اش درباره مالزی را در قالب یک کتاب جمع آوری کرده است. او در  قسمت سخن مولف که یک مقدمه خوب است اطلاعات جزئی از اوضاع حال حاضر  اقتصاد مالزی به می دهد و به ما می گوید که جی دی پی مالزی طی بیست سال از 24 میلیارد به 365 میلیارد رسیده است(یعنی 15 برابر) و در همین مقدمه می گوید که آنها به جای جایگزینی واردات به توسعه صادرات روی آورده اند و بیشترین قسمت صادرات آنها مدارهای یکپارچه الکترونیک و نیمه هادی(36 درصد) است. و بعد از زبان ماهاتیر محمد می گوید: ما در مالزی درباره رویکرد استفاده از گاو، بیشتر به دوشیدن شیر او توجه داریم، در حالی که برخی کشورها خود را با شاخ گاو درگیر و با او گلاویز شده اند... و این خلاصه تمام کتاب است.مالزی سیاستی را اتخاذ کرده است که باید در نظم نوین جهانی یک نقش نه اساسی بلکه جای خالی را پر کنیم، و جای خالی چیست؟ تولید مدارهای نیمه هادی برای صنایع هایتک چین و آمریکا که به ترتیب 13 و 10 درصد به آن کشورها صادرات دارد و کمترین منازعه با قدرت های دنیا. در بخش بعدی کتاب زندگی نامه ای از ماهاتیر محمد می خوانیم که چطور از پزشکی که در 32 سالگی مطب زده بود به عالم سیاست ورود می کند و 20 سال نخست وزیر مالزی می شود.در قسمت بعدی کتاب با عنوان ماهاتیر محمد چگونه می اندیشد، اندیشه ماهاتیر بن محمد که چه کارهایی انجام داده است را از زبان خودش می شنویم، اینکه جوانانی را می فرستد که در بهترین دانشگاه های جهان مدیریت بخوانند  و زمانی که ظرفیت دریایی مالزی را می بیند به وزیر مربوطه می گوید که برو  و بهترین بنادر جهان را ببین و تجربه آنها را بیاموز و در اینجا پیاده کن و طی ده سال صادرات خود را از بنادرش،900 برابر می کند و یا چطور صنعت گردشگری خود را متحول می کند که در طی بیست سال درآمد آنها از این صنعت 60 برابر می شود( جالب است بدانید که مالزی مسلمان نشین مثل عربستان شهر ها را به چند صورت تقسیم بندی کرده است، سواحل آزاد است و بعضی از شهر ها پوشش تا حدودی مسئله است و بعضی از شهرها بسیار سفت و سخت است)
در دیگر قسمت های کتاب، سخنرانی های ماهاتیر محمد را در اجلاس های مختلف آورده است، سخنرانی در کنفرانس منطقه ای مالزی،هشتمین اجلاس سازمان کنفرانس اسلامی، اجلاس گروه 8 در بنگلادش و....او در تمام این سخنرانی ها بر روی وحدت مسلمین خیلی تاکید دارد و اینکه باید مسلمانان که روزی تا اروپا را گرفته بودند، توسعه یافته شوند. او در بعضی از سخنرانی ها از فلسطین نیز دفاع می کند و اسرائیل را محکوم می کند حتی در سخنرانی اش در سازمان ملل دربرابر بربریت میانماری ها و کشتن مسلمانان، موضع می گیرد اما اول اش می گوید که سیاست هر کشور به خودش مربوط است! ماهاتیر محمد مثل الهام علی اف گاو نیست که به اسرائیل کمک کند، اما نهایت حمایت اش مواضع ای است که گاهی به صورت سوسکی و محتاطانه می گیرد و می گوید: سیاست خوب برای هر کشوری این است که از دشمنان اش بکاهد و مثل خمینی کبیر جگر ندارد که بگوید برای من مهم نیست چقدر دشمن دارم یا دشمن من چه اندازه ای است، من از حق دفاع می کنم. مالزی نمی تواند مثل ایران بایستد چون هم بانک چین را در کشور خودش دارد هم بانک آمریکا را و هم دویچه بانک آلمان را و هم بانک ابوظبی و ....و شرکت های بیمه از زوریخ تا مونیخ را در خود جای داده است. پیوست انتهای کتاب تاریخچه مالزی است و اطلاعاتی درباره ی اینکه محصول اصلی کشاورزی مالزی پالم و کائوچو است. یک پیوست هم درباره نظام بانکداری آنها است که آنها دو بانک دارند یک بانک که با بانک سوئیس منطبق است و یک سیستم بانکداری اسلامی که کاملا قیود اسلامی را رعایت می کند . در کل کتاب خوبی است برای اولین مواجهه با مالزی و ماهاتیر محمد و دیدن سوژه تاریخی توسعه مالزی، اما این را باید درنظر بگیریم که دوربین و قاب نویسنده از منظره، قابی است که هیچ عیبی از آن را متوجه دیدگان شما نمی کند، مثلا به شما این را نمی گوید که مالزی عملا ارتش خود را از بین برده است و اگر مخاطره ای برای او ایجاد شود هیچ کنشی جز شل کردن و لذت بردن ندارد، ادوات نظامی مالزی را با سیصد هزار کیلومتر مربع خاک، اگر بخوانید از یک تیپ در یک شهرستان ایران کمتر است، آن هم درزمانه پساترامپیسم که آلمان نیز از کاهش بودجه نظامی خود پشیمان شده و در حال توسعه آن است. در کل راوی این کتاب اگر عبدالناصر همتی بود تفاوتی در ارائه او از مالزی نمی دیدیم.