یادداشت dream.m

        وقتی آثار تراژدی‌نویسان یونان باستان را می‌خوانیم، زنان را اغلب در حاشیه می‌بینیم، سایه‌هایی زیبا یا روح هایی اهریمنی، که اغلب نقششان پایان می‌پذیرد پیش از آن‌که آغاز شود. آخیلیوس، با تمام عظمتش، زنان را بیشتر به صورت عناصر تزئینی یا قربانیان بی‌صدای تقدیر تصویر می‌کند (در آگاممنون، کلوتایمنسترا تنها از دل خون شوهرش می‌تواند صدایی پیدا کند). در آثار سوفوکل، حتی آنتیگونه، که آن‌همه قدرتمند بود، باز در چهارچوب اخلاقی مردانه گرفتار است و تراژدی‌اش بیشتر جنبه اطاعت دارد تا عصیان.
اما اوریپید با زنان تروا و هکوب، چهارچوب ها را می‌شکند. او صحنه را نه فقط به زنان می‌دهد، که جهان‌بینی اثر را از درون، زنانه می‌سازد. زنان تروا، کاملا بدون قهرمانان مرد، فقط با بازماندگان زن روایت می‌شود؛ صحنه‌ای که در آن هکوب، آندرومک و کاساندرا، نه تماشاگر وقایع، که رقم‌زنندگان آن‌اند. آن‌ها تاریخ را از جایگاهی که تاریخ‌نگاران مرد انکار کرده‌اند بازگو می‌کنند.

درحقیقت نقطه‌ اوج جسارت اوریپید در هکوب است. زنی که در دیگر تراژدی‌ها می‌بایست تا پایان داستان فقط بگرید، در اینجا برخاسته، طرح انتقام می‌چیند و عدالت را نه با قانون یا خدایان، که با اراده‌ شخصی‌اش اجرا می‌کند. چنین سطحی از عملگرایی زنانه، نه در آثار آخیلیوس و نه در تراژدی‌های سوفوکل دیده نمی‌شود. حتی مدئا، زن دیگری در آثار خود اوریپید، اگرچه می‌کُشد، اما خشمش همچنان آلوده به طرد عشقی است؛ هکوب اما با عقل، خشم را هدایت می‌کند، و این عقلانیت، عاطفی، هولناک و باشکوه است.

اوریپید، برخلاف هم‌عصرانش، زن را فقط تزئینی نمی‌بیند؛ بلکه انسانی با حق انتخاب، با وجدان، با صدایی که می‌تواند هم بگرید، هم فریاد بزند، و اگر لازم باشد، حکم صادر کند می‌بیند. 
در ادبیات مردانه‌ عصر او، زن یا مفعول بود، یا دیو صفت. اما در هکوب و زنان تروا، زن، راوی است، متهم است، قاضی است، و قربانی‌ای است که دیگر حاضر نیست بیش‌از‌این در قربانگاه بماند.

خواندن این دو نمایشنامه، آن هم در دل سنتی که زنان را خاموش می‌خواست، گویی تماشای فروپاشی یک امپراتوری ذهنی‌ است و این کار را تنها اوریپید تواتست انجام دهد. آنهم نه به زبان خطابه، بلکه به زبان درد. نه برای ما، بلکه علیه ما. و این، بعقیده من بزرگ‌ترین کنش فمینیستی ادبیات کلاسیک است.
..................
پیشنهاد میکنم اول زنان تروا از اوریپید رو بخونید بعد هکوب رو ، چون مکمل همدیگه محسوب میشن 

ششمین کتاب از همخوانی هفت‌روز‌هفت‌نمایشنامه