بریده‌های کتاب اعتیاد به نفت: تلاش بی پایان آمریکا برای امنیت انرژی

هنگامی که اولین چاه نفت در مسجدسلیمان در ساعات اولیه روز ۲۶ می ۱۹۰۸ به نفت رسید، حتی تصور چنین ثروت زیرزمینی عظیمی وجود نداشت... در آن زمان ایران تنها منبع نفت خاورمیانه بود.

مردان نفتی آمریکایی در دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰، مانند نومحافظه‌کاران قرن بیست‌و‌یکم، حضور خود را در خاورمیانه با یک دید ایدئولوژیکی -و البته با عنوان و ظاهر نوع‌پرستی و رسالت متمدن ساختن- توجیه کرده و می‌دیدند. افرادی نظیر چارلز هامیلتون، رئیس شرکت نفت گلف، که در بسیاری از مذاکرات منتج به کسب امتیاز در منطقه نفتی شرکت داشت، کار خود را ادامه تلاش‌های طولانی میسیونرها، پزشکان و معلمان آمریکایی می‌دانستند که از اواسط قرن نوزدهم زندگی خود را وقف خاورمیانه کرده‌بودند.

بر اساس این اعلامیه که به «دکترین کارتر» مرسوم شد، هر گونه حرکتی از جانب نیروهای متخاصم برای کنترل منطقه خلیج فارس، تجاوز به منافع حیاتی ایالات متحده آمریکا تلقی می‌گردد، که برای دفع آن از هر وسیله، از جمله نیروی انتظامی استفاده خواهد گردید. پشتوانه این اعلامیه هم تشکیل «نیروی واکنش سریع» مستقر در ایالات متحده ولی در حالت آماده‌باش بالا برای هر گونه دخالت نظامی در خلیج فارس بود.

دنیا در حال تحول بود. در سراسر آفریقا و جنوب شرقی آسیا، نهضت‌های آزادی‌بخش ملی در حال پیشروی بودند و ملت‌های تازه استقلال‌یافته از زیر یوغ حکومت‌های امپریالیستی و استعماری خارج می‌شدند. اولین ضربه در خاورمیانه، توسط ایران بر نظام استعماری حاکم بعد از جنگ در سال ۱۹۵۱ وارد آمد، که دولت ایران شرکت نفت ایران و انگلیس را ملی نمود. [...] گرچه این اولین تلاش برای ملی کردن شکست خورد، اما یک مبارزه جهانی را به منظور برقراری کنترل و نظارت ملی بر منابع داخلی و تاسیسات آن بنا کرده، به حرکت درآورد.

این اصل [اصل حاکمیت ملت‌ها و اعمال کامل آن بر سرزمین‌ها و منابع زیرزمینی‌شان] درمورد دولت‌های واقع در خلیج‌فارس که شرکت‌های نفتی خارجی، نفت آن‌ها را استخراج می‌کردند اعمال نمی‌شد. زیرا این دولت‌ها یا تحت‌الحمایه و مستعمره دول استعماری بودند و یا به‌صورت نیمه‌مستعمره اداره می‌شدند -عراق تحت قیمومت بریتانیا بود، کویت و بحرین هم تحت زعامت انگلستان قرار داشند و ایران به دو منطقه نفوذ روسیه و انگلستان تقسیم شده‌بود.