بریده‌های کتاب دغدغه‌های فرهنگی

از اول مشروطیت که در در جامعه ما روشنفکری به وجود آمد، بیمار به وجود آمد، یعنی وابسته به غرب به وجود آمد. من بارها گفته‌ام روشنفکری در ایران بیمار، وابسته و بی‌ایمان متولد شد.

ملتی که سینما ندارد، مثل انسانی است که زبانی از زبان‌های مورد تفاهم و تکلم را بلد نیست.

.....من نامه ها را می خواندم و جواب می دادم.یک نفر نوشته بود شما در مقابل این حرف که یادم نیست چه حرفی را مطرح کرده بود،چه دفاعی دارید؟بنده نامه اش را خواندم و گفتم درمقابل این حرف هیچ دفاعی ندارم؛هجوم دارم!دفاع کدام است.الان هم حقیقت قضیه این است؛شما در مقابل تهاجم دشمن باید موضعی هجومی داشته باشید ،نه دفاعی.

روشنفکران ما در خط مردم حرکت کنند، نیازهای مردم را لمس کنند، مردم را ارشاد کنند، توطئه ابرقدرت‌های شرق و غرب را برای مردم تشریح کنند، هنر خود را در خدمت مردم بگذارند؛ سعی کنند به مقدسات مردم توهین نکنند.

یک ملت اگر زحمت نکشد، اگر تلاش نکند و اگر به خودش رنج ندهد، راحتی آمیخته با آن رنج را هم به دست نخواهد آورد. راحتی ناشی از تنبلی را به دست می‌آورد. اما راحتی ناشی از تنبلی مثل راحتی بیمار در بستر بیماری است که دراز کشیده، راحت است. کاری هم نمی‌کند اما سالم نیست. راحتی ناشی از زحمت و تلاش مثل راحتی آن ورزش‌کاری است که ورزشش را می‌کند، رنج را می‌پذیرد، بعد می‌آید بدنش را شستشو می‌دهد، احساس آسایش، آرامش، قدرت، روحیه باز و اقتدار جسمانی و روحی می‌کند.

ما لازم است که مردم را کتابخوان کنیم. اما از این واجب‌تر، آن است که استعداد نویسندگی را در بین مردم بیابیم و کتاب تولید کنیم. وادار کنیم که استعداد به کار بیفتد؛ قلم‌ها روی کاغذ بیاید؛ فکرها کار کنند و برای مردم بسازند و تولید کنند.

باید مسئله فرهنگ را با کلیتش، مسئله اول این کشور به حساب آورد.

روشنفکر باید مایه‌ای از روشنی را در جامعه ایجاد کند، باید پیام‌آور نور و روشنایی باشد.

پایبندی به اصول، آن چیزی است که در یک جهاد حقیقی شرط لازم است. اول تا آخر بایستی پایبند بود.

آل احمد در همین کتاب در خدمت و خیانت روشنفکران، می‌گوید روشنفکران ایرانی ما -به نظرم چنین تعبیری دارد- دست خودشان را با خون پانزده خرداد شستند.

گسترش کیفی فرهنگ، یعنی مردم را کتاب‌خوان کنیم یعنی شاعر و نویسنده و هنرمند تربیت کنیم. گسترش کمی فرهنگ یعنی تولید کتاب کنیم.

توی مردم بودن و با مردم بودن به این است که خواست مردم ، احساسات مردم ، خط سیاسی و فکری مردم را بپذیرند و در آن خط حرکت کنند

روشنفکران ما در سالیان گذشته میان مردم نیامدند، قلم اگر زدند برای مردن نزدند. شاد باش روح جلال آل احمد که اشاره به همین واقعیت تلخ می‌کند و خطاب به روشنفکران می‌کند و به زبان مخصوص خود به آنها می‌گوید «اگر می‌فروشی، همان به که بازوی خود را، قلم خود را زنهار» بازویت را بفروش اقلاً، قلمت را نفروش.

تمام پیامبران و عباداللّه الصالحین، همّشان این بوده که انسان صالح را در این زمین به‌وجود بیاورند، حفظ کنند، رشد بدهند و تکثیر نمایند.

هر پدیده‌ای، هر جریانی، هر فکری و هر واقعیتی در جامعه و در تاریخ در صورتی می‌ماند و بارور می‌شود که در اصل و ریشه،‌ طیب و پاکیزه باشد؛ مانند درختی که طیب و پاکیزه است.

انقلاب ما بعد از بیست سال، آسیب‌های گوناگون یک انقلاب بزرگ مثل انقلاب فرانسه، یک انقلاب پرسروصدا مثل انقلاب شوروی و یک انقلاب -به اصطلاح- اسلامی مثل الجزایر را مطلقاً نداشته است و این نشان‌دهنده بنیه این انقلاب است.

تشکیلات یکی از فرائض هر گروه مردمی است که یک هدفی را دنبال می‌کنند. تشکیلات یعنی نظم، یعنی تقسیم وظایف، یعنی ارتباط و اتصال، و زنجیره‌ای کار کردن؛ این معنای تشکیلات است.

یک عده انتظار داشتند که بشوند ستاره درخشان انقلاب، به کمتر از او راضی نبودند. یک ذره پایین‌ترش را قبول نداشتند. به مجردی که به آنها یک ذره بی‌محلی شد، از طرف یک کسی یا یک جمعی یا مردمی اسمشان نیامد، یادشان مطرح نشد؛ اینها هم از انقلاب قهر کردند، رفتند کنار.

اگر این ملت روشنفکر نداشته باشد، حوادث را دیر می‌بیند و اگر روشنفکر با مردم نباشد، وجود زائد و عاطل و باطلی است.