بریده‌ کتاب‌های دغدغه‌های فرهنگی

هر پدیده‌ای، هر جریانی، هر فکری و هر واقعیتی در جامعه و در تاریخ در صورتی می‌ماند و بارور می‌شود که در اصل و ریشه،‌ طیب و پاکیزه باشد؛ مانند درختی که طیب و پاکیزه است.

انقلاب ما بعد از بیست سال، آسیب‌های گوناگون یک انقلاب بزرگ مثل انقلاب فرانسه، یک انقلاب پرسروصدا مثل انقلاب شوروی و یک انقلاب -به اصطلاح- اسلامی مثل الجزایر را مطلقاً نداشته است و این نشان‌دهنده بنیه این انقلاب است.

یک عده انتظار داشتند که بشوند ستاره درخشان انقلاب، به کمتر از او راضی نبودند. یک ذره پایین‌ترش را قبول نداشتند. به مجردی که به آنها یک ذره بی‌محلی شد، از طرف یک کسی یا یک جمعی یا مردمی اسمشان نیامد، یادشان مطرح نشد؛ اینها هم از انقلاب قهر کردند، رفتند کنار.

اگر این ملت روشنفکر نداشته باشد، حوادث را دیر می‌بیند و اگر روشنفکر با مردم نباشد، وجود زائد و عاطل و باطلی است.

آنچه که برای کشور ما و برای عناصر فرهنگی مهم است، گسترش کیفی فرهنگ است. یعنی تربیت شاعر، نویسنده، هنرمند و تربیت کسانی که بتوانند تولید فرهنگی کنند و پایگاه هنری را پیش ببرند.

من به این نکته متنبه شدم که اینکه می‌گویند: «مداد العلماء افضل من دماء الشهدا» معنایش این است. آن عالم است که می‌تواند محتوای ذهن انسانی را تبدیل به چیزی کند که از این جسم-به اصطلاح رایج امروز- از این سخت‌افزار موجود بشری، یک انسان متعالی، یک انسان پیشرو و یک انسان فعال و مقاوم بسازد.

بسیاری از افراد خودشان نمی‌دانند که محتاج کتاب و مطبوعات و محتاج شنیدن شعر و دیدن انواع و اقسام هنر و جلوه‌های هنری هستند. اصلاً خودشان هم توجه ندارند. مثل انسانی که توجه ندارد که به ویتامین، به پروتئین و به غذای مخصوصی احتیاج دارد. طبیعی است که باید برایش فراهم کنند.

می‌شود برنامه ای هم ناب، هم بسیار شیرین و جذاب باشد.

برخی از واقعیت‌هایی را که می‌دانم می‌گویم. از همین حالا عرض می‌کنم که خود شما هم این واقعیت‌ها را می‌دانید. منتها در شنیدن اثری هست که در دانستن نیست. می‌خواهم با اینکه خودتان می‌دانید، باز هم بشنوید.

در برهه‌ای از دوران استعمار، روشنفکران غربی،‌ با مردم مناطق استعمارزده غرب هم‌صدا شدند. مثلاً اگر کشور اسپانیا،‌ کوبا را استعمار کرده بود و ثروت آنجا -شکر کوبا- را در اختیار گرفته بود، ژان پل سارتر فرانسوی از مردم کوبا و از فیدل کاسترو و از چه‌گوارا علیه دولت استعماری دفاع می‌کرد و کتاب می‌‌نوشت: جنگ شکر در کوبا

این انقلاب بیش از همه به یک ادبیات قوی، به یک فرهنگ غنی نیازمند است.

اساسی‌ترین هدف دشمنان هم همین ایمان و تعبد است. آماج حملات آنها، این است و منبع لایزالی است که انقلاب،‌ از آن تغذیه کرده و خوشبختانه از خیلی آسیب‌ها دور مانده است.

متأسفانه اغلب جوانان ما، اصلاً از انقلاب‌های دیگر خبر ندارند.

از اول مشروطیت که در در جامعه ما روشنفکری به وجود آمد، بیمار به وجود آمد، یعنی وابسته به غرب به وجود آمد. من بارها گفته‌ام روشنفکری در ایران بیمار، وابسته و بی‌ایمان متولد شد.

ملتی که سینما ندارد، مثل انسانی است که زبانی از زبان‌های مورد تفاهم و تکلم را بلد نیست.

روشنفکران ما در خط مردم حرکت کنند، نیازهای مردم را لمس کنند، مردم را ارشاد کنند، توطئه ابرقدرت‌های شرق و غرب را برای مردم تشریح کنند، هنر خود را در خدمت مردم بگذارند؛ سعی کنند به مقدسات مردم توهین نکنند.

یک ملت اگر زحمت نکشد، اگر تلاش نکند و اگر به خودش رنج ندهد، راحتی آمیخته با آن رنج را هم به دست نخواهد آورد. راحتی ناشی از تنبلی را به دست می‌آورد. اما راحتی ناشی از تنبلی مثل راحتی بیمار در بستر بیماری است که دراز کشیده، راحت است. کاری هم نمی‌کند اما سالم نیست. راحتی ناشی از زحمت و تلاش مثل راحتی آن ورزش‌کاری است که ورزشش را می‌کند، رنج را می‌پذیرد، بعد می‌آید بدنش را شستشو می‌دهد، احساس آسایش، آرامش، قدرت، روحیه باز و اقتدار جسمانی و روحی می‌کند.

ما لازم است که مردم را کتابخوان کنیم. اما از این واجب‌تر، آن است که استعداد نویسندگی را در بین مردم بیابیم و کتاب تولید کنیم. وادار کنیم که استعداد به کار بیفتد؛ قلم‌ها روی کاغذ بیاید؛ فکرها کار کنند و برای مردم بسازند و تولید کنند.

باید مسئله فرهنگ را با کلیتش، مسئله اول این کشور به حساب آورد.

روشنفکر باید مایه‌ای از روشنی را در جامعه ایجاد کند، باید پیام‌آور نور و روشنایی باشد.