بریده‌های کتاب روایت بازگشت: پدران، پسران و سرزمینی که آنها را از هم جدا می کرد

من به قطعیت خاکسپاری‌ها غبطه می‌خورم. این قطعیت برایم رشک برانگیز است. چه احساسی باید داشته باشد که دست‌هایت را دور آن استخوان‌ها حلقه کنی، تصمیم بگیری که آنها را چگونه قرار بدهی، و بتوانی بر آن تکه خاک دست بسایی و دعایی بخوانی. . روایت بازگشت | هشام مطر | مژده دقیقی

مردگان با ما زندگی می‌کنند. اندوه نه داستان جنایی است، نه معمایی برای حل کردن؛ تجربه‌ای جدی و پرشور است. کارِ سخت و شرافتمندانه است. می‌تواند پشتت را خم کند. بخشی از پذیرش مرگ است و بخش امیدبخشی هم هست.

ولی اندوه دیوار حائل است؛ هریک از ما را به قلمرویی از اندوه‌های شخصی منتقل می‌کرد، به جایی که درد و رنج به بیان درنمی‌آمد، فرسنگ‌ها از زبان دور بود.

در ناپدید شدن یک آدم ظلمی وجود دارد که توصیفش مشکل است. فرد ناپدیدشده را به چیزی مجرد تبدیل می‌کند و از آنجا که وجود او زیر همین خورشید و ماه یک امکان واقعی است، به سختی می‌توان تصویر روشنی از او را در ذهن نگه داشت. در مرگ، این ویژگی از بین می‌رود، و تمام یادبودهای دنیا هم نمی‌تواند جلوی سیل فراموشی را بگیرد. ولی در زندگی، فرد ناپدیدشده به طور جدی و به شیوه‌های پیچیده تغییر می‌کند.