بریده‌ای از کتاب بازی بزرگ اثر مهدی میرکیایی

میرزا سعید خوان مؤتمن الملک به اندازه ای از سیاست خارجی بی اطلاع بود که سفیران کشورهای دیگر به جای "وزیر امور خارجه" به او "وزیر خارج از امور" لقب داده بودند. میرزا سعید خان در سال ۱۲۹۹ هجری قمری مأمور شد تا با روس ها درباره سرزمین های مشرق دریای خزر که امروزه کشور ترکمنستان بخشی از آن است مذاکره کند. روس ها در این سال ها در آسیای مرکزی پیشروی کرده بودند و شهرهای خیوه ،بخارا، خجند و تاشکند را تصرف کرده بودند. شهر مرو هم که ایران آن را بخشی از سرزمین خود میدانست به دست روسها افتاده بود. میرزا سعید خان در مذاکره با روس ها، بدون چانه زنی زیاد راضی شد تا تمام سرزمین های شمال رود اترک در اختیار آنها قرار گیرد. این عهدنامه به پیمان "آخال" روستایی که امروز در کشور ترکمنستان قرار دارد معروف شد و ناصر الدین شاه هم با رضایت آن را امضا کرد؛ چون توقع داشت روسیه از این پس جلوی راهزنی های قبایل آن منطقه را که به شهرها و روستاهای خراسان حمله می کردند بگیرد...