بریده‌ای از کتاب انسان و سرنوشت اثر مرتضی مطهری

☑معنی آزادی انسان این نیست که از قانون علیت آزاد است، زیرا گذشته از اینکه آزادی از قانون علیت فی‌حد ذاته محال است، با اختیار ارتباط ندارد، بلکه این‌گونه آزادی با اجبار یکسان است. چه فرق می‌کند که انسان از ناحیه‌ی عامل خاصی مجبور و مکرَه باشد که بر خلاف خواست و میل خود عمل بکند، یا اینکه خود عمل از قانون علیت آزاد باشد و با هیچ علتی و از آن جمله خود بشر بستگی نداشته باشد و خودبه‌خود واقع شود؟! اینکه می‌گوییم بشر مختار و آزاد است به این معنی‌است که عمل او از خواست و رضایت کامل او و تصویب قوه‌ی تمییز او سرچشمه می‌گیرد و هیچ عاملی او را بر خلاف میل و رغبت و رضا و تشخیص او وادار نمی‌کند؛ نه قضا و قدر و نه عامل دیگر.