بریده‌ای از کتاب جانستان کابلستان: روایت سفر به افغانستان اثر رضا امیرخانی

در فیزیک حالتی هست در ماده به اسم تغییر فاز. مثلاً تغییر حالت جامد به مایع. وقتی یخ ذوب می‌شود و به آب تبدیل می‌شود. در حالت تغییر فاز، اگر چه سیستم در حال گرفتن یا دادن انرژی است، اما دماش ثابت می‌ماند. یعنی به یخ گرما می‌دهیم، اما تا مدتی که به آب تبدیل می‌شود، دما در همان صفر درجه ثابت می‌ماند. فیزیک‌دانی که فقط به دماسنج اتکا کند، متوجه تغییر فاز نمی‌شود... جامعه‌شناسِ بی‌توجه به تعمیق گسل هم، وقتی جامعه را آرام می‌یابد، مثل فیزیک‌دانِ دماسنجی، تصور می‌کند که همه چیز در سکون و آرامش است. شاید جامعه در حالِ تغییر فاز باشد؛ یعنی تبدیل ترک به شکاف و شکاف به گسل...