کلیشه‌ای بود. اونقدر که از یه قسمت به بعد کاملا واضح و قابل حدس بود که آخرش قراره چه پایانی داشته باشه. 
جریان قتل و قاتل فراری رو خوب تونست جوری به قلم بیاره که تا صفحه‌ی آخر خواننده نفهمه قاتل در واقع جلو چشماش بوده. اما جا داشت که قاتل رو جور دیگه دستگیر کنه نه کلیشه‌ی همیشگی. 
انتظار می‌رفت جذب کننده باشه. 

      

        فضاسازی و روایتش خیلی قشنگه، روون و دلنشین. 
چقدر زمان‌هایی که بی‌بی از زنده موندن پسر داستان ناشکری می‌کرد حرص می‌خوردم. 

      

        نامه‌نگاری از نخستین سبک‌هاییه که بشدت دوستشون دارم. 
موقعی که این کتاب رو داخل قفسه‌های کتابخونه دیدم بخاطر قطر کوچیکش بینِ کتاب‌های دیگه محو شده بود، اما تو نگاه اول به نظرم یه داستان معمایی اومد و امروز، بعد اتمامش خیلی لذت بردم. 
تو پنجاه صفحه، تغییر رفاقت، آثار جنگ به شیوه‌ای توضیح داد که یک‌بار خوندنش کمه. 
نمیدونم باید درمورد نژاد ماکس چی بگم، اصلا گناهی داشت یا نه؟ نظر شخصاً من اینه که یهود مایه دردسره. 
مارتین آخرین نامه چندبار نوشته بود منو می‌کشن نامه ننویس، اما ماکس نشنیده گرفت. حالا بخاطر اینکه مارتین، خواهرشو تحویل نازی‌ها داد یا قطع رابطه رفاقتشون. 
آخر صفحه و مهرِ هیتلر، غیر قابل پیش‌بینی بود. 
      

        کوتاهی و غمی که داشت قشنگ احساسات رو در صفحات کمش درگیر می‌کرد. یکی از آثار داستایفسکیِ که ارزش خوندن داره، گرچه انتظار داشتم اتفاقات مهیج‌تر داشته باشه تا روند داستان یکنواخت نباشه. 
      

        غمِ عجیبی که داشت، باعث می‌شد چند لحظه کتاب رو ببندم و دوباره شروع کنم. برخلاف بقیه‌ی کتاب‌هایی که اسپویل می‌کردن و دلسرد می‌شدم وسطاش، این کتاب اونجوری نبود. دوست داشتم صفحات رو زودتر برم جلو و بخونم که به یه آرامش خاصی می‌رسن کارکترها، با مرگ طارق احساس کردم کتاب تازه غم‌هاش شروع شده و رفته رفته از رشید بیشتر متنفر شدم. شخصیتی که داشت منو همیشه موقع خوندنش عصبی می‌کرد. لابه‌لای صفحاتی که می‌گفتم تموم شده و امیدی نیست، طارق سالم پیداش شد و رشید به قتل رسید. و اون صحنه‌ی قتل لبخند زدم. از مرگش احساس کردم هم نفس‌های من آزاد شدن هم لیلا و مریم. 
و کاش مریم زنده می‌موند🥲شخصیت قوی، مادرانه، دلسوز، حامی که داشت خیلی پررنگ بود و درست مثل مادر خودش، زندگی نکرد! 
و جلیلی که فقط اسم پدر یدک کشید و پشیمونیِ آخرهای عمرش هیچ اتفاقی رو به قبل رُخ دادنش بر نمی‌گردوند. شاید اگه مریم به دنبال جلیل نمی‌رفت، الان زنده بود. 
و از طرفی کارکتر طارق هم نشانگر یه حامی و عاشق بود. 
خیلی قشنگ بود و ارزش یک بار مطالعه کردنش رو داره و شاید هم بیشتر.