حزبى مقتدر پشت همه ی اين نظم دهشت ناک است. اين يک استبدادِ فردى نيست و به يك دست كَاهِ بسته ى حزبى بانظام طبقاتى وساختارِ عمودى بيش ترشبيه است. ما جمله گی درتورِ حزب هستيم وانتقاداتِ ما شنيده مى شود، بررسى مى شود وبعدتر حذف مى شود. حالا البته متوجه مى شوم كه در انتقادات بايد بيش تردقت كنم مبادا دست م را بخوانند صحنه هاى جديدى بازسازى شود.

آزادى بااحساس آزادى متفاوت است؛ همان گونه كه استبداد با احساس استبداد. در بسيارى از كشورهاى استبداد زده مردم در درازمدت احساس نياز به آزادى را ازدست مى دهند وبه فضاى موجود عادت مى كنند. (يادم مى آيد كه در ميدانى در پیونگ يانگ كلى دانش آموز جمع شده بودند و سرودى مى خواندند كه معناش مى شد ما شادترين مردم جهان يم. وبه نظرم به اين باور داشتند، جون امكان مقايسه نداشتند.) اين اتفاق درايران رنگی ديكر دارد. در منطقه، ايران در بسيارى موارد مشكل ش احساس عدم آزادى است ودر بزرگ نمايي اين احساس، قطعاً تک صدايى رسانه اى بيش ترين تاثير را دارد. احساس عدم آزادى، پيشران توسعه ى سياسى است. فقدان اين احساس، هرنوع توسعه ى سياسى را از بين خواهد برد. حالا آيا تحريم طولانى، اين احساس عدم آزادى را قوى ترخواهد كرد؟ يا برعكس، مثل نمونه ى كره ى شمالى ضعيف تر؟! در نمونه‌ی كره شمالى، تحريم باعث حذف ارتباطات مى شود وحذف ارتباطات يعنى نشنيدن صداهاى ديگر و ورود به تک صدایى.