سرگذشت شگفت انگیز حیات روی زمین، شرح دلایل، مدارک و شواهد علمی مربوط به نظریه تغییر و تحول جانداران یا نظریه فرگشت است. که چارلز داروین، زیست شناسی انگلیسی، آن ها را ارائه کرده است.
داروین از جمله بزرگ ترین اندیشمندان حوزه علم به شمار می آید که با ارائه نظریه تغییر و تحول گونه های جاندار و برانداختن نظریه ارسطویی، مبنی بر ثابت و بدون تغییر بودن شکل جانداران، زیست شناسی و پزشکی را برای همیشه دگرگون کرد و تاصیر پس دامنه داری بر دانش و تفکر فلسفی بر جای نهاد. بسیاری او را هم شان نیوتون می دانند. و بر این باورند که کاری را که نیوتون در حوزه فیزیک انجام داد، داروین در حوزه زیست شناسی به انجام رسانده است.
این نظریه، جهانی بس شگرف تر، پیچیده تر و حیرت انگیزتر، زیباتر و قابل فهم تر از جهان ارسطویی به ما ارائه داد. بدون نظریه تغییر و تحول جانداران، هیچ چیز در زیست شناسی از معنی و مفهوم برخوردار نیست. همان طور که بدون نظریه های گالیله و نیوتون و انیشتین، فیزیک بی معناست و بدون پذیرش نظریات آنان ساخت هواپیما و لکوموتیو امکان نمی داشت. از آنتی بیوتیکی که می خوریم تا میکروب ها را بکشد، تا واکسنی که بر ضد آن ها می زنیم. از دانه ای که می کاریم که به گیاهی تبدیل شود  تا سلول های بنیادین را که دستکاری می کنیم، فقط با توجه به نظریه تکامل جانداران قابل توضیح است.
در این کتاب، ریچارد داوکینز دلایل، مدارک و شواهد علمی فراوانی را از فسیل (سنگواره) شناسی، جنین شناسی، گیاه شناسی، زمین ساخت (تکنوتیک) صفحه ای، ژنتیک مولوکولی، جانورشناسی و زمین شناسی برای توضیح نظریه تکامل جانداران ارائه می کند وی نشان می دهد که تغییر و تحول از اجرای ذاتی و خمیره حیات است و برگ گلبرگ، بال پروانه و چشم آدمی، همگی ساختار واحدی دارند و بر اثر تغییر و تحول از شکل های ابتدایی تر به وجود آمده اند، وبه یکسان عمل می کنند با این حال این تنوع عظیم وحدت یگانه ای دارد.