خیلی وقت است که وقتی عنوان فرعی کتابی زندگینامه شهید یا خاطرات همسر شهید باشد با بدبینی و نگرانی از مواجهه احتمالی با یک  #روایت_صورتی به سراغ آن می‌روم، اما همین اول کار خیالتان را راحت کنم که این کتاب از آن دسته نیست. 
عذرا شوقی، همسر شهید فرید کاویانی زندگی مشترک 15 ساله شان را در دو زمان روایت می کند. یکی زمان حال و دیگری اوایل ازدواج یا به عبارتی اوایل عقد و اتفاقات مربوط به آن دوران که در شکل گرفتن انس و الفت و وابستگی ای که در زمان حال بین شان میبینیم، موثر بوده و دانستنش به همراه شدن بیشتر با مخاطب کمک شایانی می کند. 
کتاب، ساده و روان و خوش خوان است؛ تا آنجا که اگر درگیری و مشغولیت جانبی نداشته باشید بیش از یکی دوساعت برای خواندنش زمان لازم نیست. تصویری که کتاب به ما ارائه می‌کند ملموس و بدون اغراق است. زنی که به‌خاطر دلبستگی به شوهرش و بخاطر فرزندانش هیچ‌وقت شش‌گوشه دلش راضی به تنها ماندن‌های گاه و بیگاه نبوده. هرچند بخش اعظم این تنها ماندن ها به خاطر شغل همسرش بوده و فقط حضور در سوریه را شامل نمیشده اما موقعی که قرار میشود برایماموریت های فنی به سوریه برود بازهم استرس و ناآرامی و دل آشوبه های همسرش نمود پررنگی دارد. حس واقعی و قلبی زنانه در مواجهه با دوری از همسر . 
وجه تمایز این شهید بزرگوار با بیشتر شهدای مدافع حرمی که درباره شان در کتاب ها خوانده ایم علت حضورش در سوریه است. همیشه شهدای مدافع حرم را رزمنده و نیروی عملیاتی اطلاعاتی دیده بودیم و این بار با گوشه دیگری از واقعیت جاری در سوریه یعنی بخش های فنی و سازندگی هم مواجه شدیم. گوشه ای که اتفاقا حضور قابل توجه و پررنگی هم دارند اما به دلایل مختلف کمتر به آنها اشاره میشود و صدالبته متاسفانه بعد از شهادت هم کمتر رسانه ها به وجوه مختلف زندگی اش ورود میکنند. 
از هنر مصاحبهگر و تدوین گر مجموعه ، خانم حضرتی هم نمیتوان غافل شد. روایت را به سبک داستان به رشته تحریر درآورده و همین در ابتدای امر باعث احساس راحتی بیشتر مخاطب و همراه شدن زودتر با فضای زندگی عذرا میشود. 
و در آخر نقدی که تقریبا به بیشتر کتاب های این حوزه وارد است و این کتاب هم مستثنی نیست این که معمولا خاطرات همسران شهدا را به خاطر شهادت همسرشان میخوانیم و دنبال گوشه ها و نکات ناگفته زمان حیات آنهاییم. چیزی شبیه این که مگر آنها که بودند و چه میکردند که در باغ شهادت برایشان گشوده شد و ما چقدر برای دنبال کردن مسیر نهایی آنها باید تلاش کنیم ؛ اما غلبه خاطرات شخصی و بیان احوالات روزهای دوری و افکار درونی همسرشان بیشترین بخش کتاب را در برمیگیرد. که البته عجیب نیست ولی آنچه به دنبالش هستیم هم نیست.
        

          عجب قصه پر غصه ای بود قصه عاشقی آقا فرید و عذرا خانم.
داستان خیلی پر جزئیات نیست اما خیلی پر رنجه. انگار روی پیشونی بعضی آدم ها جز رنج چیز دیگه ای ننوشتن. زندگی شهید خیلی سخت و پر رنج بوده. حتی تصور شرایطی که شهید توی کودکی و نوجوانی تجربه کردن هم دلم رو به درد می آورد. اما خب خداوند دو جا بهشون عنایت کرده بود؛یکی ازدواج شیرین با عذرا خانم و یکی دیگه هم شهادت.


        

          🌱 اهالی این کتاب تنهایی را بلدند 🌱

چشمان‌تان را ببندید و تصور کنید همسرتان بنا به مقتضیات شغلی چند ماه کنار شما نباشد. برود و برگردد و بعد از مدت کوتاهی همین روال دوباره، سه باره و همیشه تکرار شود. حتی بدیهی‌ترین مسائل زندگی برایتان ابهام آمیز می شود. مثلا مطمئن نیستی شوهرت لحظه سال تحویل یا حتی برای به دنیا آمدن فرزندت در کنارت هست یا نه.
از تصورتتان بیرون بیایید زیرا داستان کتاب 《راه خانه ام را بلدم》 واقعی است. آن هم به همین شکلی که تصورش کردید و البته بیش تر از آن.


عذرا دختر هفده ساله روستای لُرد از توابع خلخال  با میل خود و تصمیم خانواده اش آن هم با یکسری اتفاق های سنت شکنانه به عقد هم روستایی‌اش، فرید، در آمد و به ادعای خودش وارد دایره انتظار شد.

عذرا شوقی راوی کتاب 《 راه خانه ام را بلدم 》 همسر شهید مدافع حرم فرید کاویانی است. وجه تمایز این کتاب با دیگر کتب شهدای مدافع حرم( البته آن هایی که من خوانده‌ام) همین است که این شهید نه پاسدار بود و نه نیروی امنیتی.
او در ایران آرماتوربندی می کرد و بعد از مدتی برای ماموریت های فنی از طریق سپاه به سوریه اعزام شد. شغلی که حتی قبل از حضورش در سوریه هم برای عذرا دوری و انتظار به همراه داشت. 

او اوایل ازدواج برای کار ساختمانی به استان های دیگر می‌رفت و معمولا در هر نوبت دو ماه از خانواده دور بود. این روال تا به دنیا آمدن فرزند اول ادامه داشت و بعد از آن برای کار راهی سوریه شد. با این تفاوت که آنجا هم کار می‌کرد و هم مدافع حریم اهل بیت (ع) بود .

لُرد، تمام دنیای یک زن

عذرا شوقی در بخش ششم کتاب 《 راه خانه ام را بلدم》 می‌گوید اولین باری که پایم را از روستا بیرون گذاشتم زمانی بود که با فرید به مشهد رفتیم.  تمام کودکی و نوجوانی او در لُرد گذشت. تفریح اش پرسه زدن میان درختان گردو و چشمه های روستا بود. تعریفش از مغازه های رنگارنگ و پاساژهای شیک، مرد دست فروشی بود که هر چند روز یکبار با گاری‌اش در دل برف و سرمای استخوان سوزِ اردبیل به روستایشان می آمد. راوی ادعا می‌کند از تمام راه های دنیا تنها راه خانه و روستایشان را بلد است.

نقاط قوت و ضعف

مریم حضرتی نویسنده کتاب راه خانه ام را بلدم خاطرات عذرا شوقی را در دو  بازه زمانی -یکی پس از شهادت و دومی اوایل دوران آشنایی و ازدواج-  گردآوری کرده و به شکل رمان تدوین کرده است. نویسنده برای تسهیل فهم مخاطب خاطراتی را که در بازه های زمانی مختلف بیان شده با علائم نگارشی جدا کرده است. اما در بخش ابتدایی فصل اول داستان از لحاظ زمانی گنگ است. مشخص نیست راوی در حال تعریف نیمه شبِ اولین سالگرد شهادت همسرش است یا خاطرات چند روز قبل از شهادت.


نویسنده صمیمیتی که در کلام راوی وجود دارد را به خوبی در جملات نمایان کرده است.صمیمیتی از جنس ابراز علاقه به روستا و بی تفاوت نبودن هم روستایی‌هایش نسبت به او و فرزندانش. مسئله‌ای که در زندگی های شهری خیلی کمتر دیده می شود. راوی نه تنها روستایی بودنش را پنهان نمی‌کند بلکه مخاطب را با تعصبات و آداب و رسوم  خاص  لُرد آشنا و بدون رودروایسی مخالفت های همسرش با بعضی از این تعصبات را بیان می کند. نقطه قوت کتاب همین دور بودن از تظاهر است. راوی برای بیان احوالات 14 سال زندگی مشترکش با شهید فرید کاویانی به تعریف های صورتی روی نمی آورد.


کتاب هایی که از زبان همسران شهدا روایت می‌شوند اصولا تک راوی‌اند و اگر نویسنده در پاورقی با دیگر اعضای خانواده، دوست، همکار یا هم محله‌ای مصاحبه‌ای ند اشته باشد و فقط به گفته‌های همسر شهید بسنده کند داستان به شکل خطی (تک وجهی یا یکطرفه) جلو می رود در این کتاب نیز مخاطب اطلاعات زیادی از شهید فرید کاویانی دستگیرش نمی‌شود اینکه احوالات و سَکنات اش چطور بوده که به درجه رفیع شهادت نائل شده است؟ 


فاطمه سلیمانی
راه خانه ام را بلدم
انتشارات خط مقدم
چاپ اول
        

          کتاب راه خانه ام را بلدم، داستان زندگی عاشقانه و پر از فراق عذرا شوقی و همسرشون، شهید مدافع حرم، فرید کاویانی است. داستان حول احساسات عذرا به همسرش و اندوه و غم اش برای فراق همسرش که تقریبا از اوایل زندگی مشترکشون روی زندگی شون سایه انداخته است. شهید کاویانی که از کودکی دوران سختی رو داشته، از همون اوایا زندگی مشترک، اوایل جهت پیدا کردن کار و بعد از اون برای کمک در سنگر سازی در جبهه های دفاع از حرم، از همسرش دور بوده و همین زندگی رو برای عذرا که عاشقانه همسرش رو دوست داشته سخت و دشوار می کنه. در گوشه و کنار داستان، با آداب و رسوم جالب و گاه عجیب روستای محل سکونت این زوج آشنا می شیم که در نوع خودش، جالبه. کتاب اگرچه خاطرات هست اما گمی رنگ و بوی رمان گرفته و همین باعث خوش خوانی بیشترش شده. کتاب سبک رو روانه و حدودا دو ساعت زمان برای خوانش لازم داره.
این کتاب توسط انتشارات خط مقدم و به کوشش خانم مریم حضرتی منتشر شده.