شاملو در مقام یک شاعر مرتبط با رژیم پهلوی، شخصیتی فرصت طلب داشت و مستمراً از حمایت های مالی و امکانات تبلیغاتی رژیم پهلوی برخوردار و از سوی آن رژیم تغذیه می شد، از سوی دیگر شعر شاملو، شعری مشحون از سکولاریسم مدرن و اومانیسم الحادی صریح است. شاملو از مخالفان انقلاب اسلامی و از دشمنان اندیشه و راه امام خمینی (ره) بود و در اشعار پس از انقلاب او موارد عدیده ای از به کار بردن تعابیر سیاه و تلخ علیه انقلاب و نظام و حتی امام خمینی (ره) دیده می شود. او دست بوس فرح پهلوی بود و هزینه اعتیاد و دون ژوان بازی هایش را از هویدا و فرح می گرفت و پس از انقلاب، یار همراه سازمان منافقین و سازمان چریک های فدایی بود و در خارج از کشور بُت عیار ضد انقلاب بدل گردید و در سخنرانی ها و مقالاتش بدترین هتّاکی ها را نثار نظام اسلامی کرده است و پس از فروپاشی شوروی، به شاعر و سخن گوی روشنفکران نئولیبرالیست بدل گردید، و در هر حال مخالف اسلام و انقلاب بود و اشعار او مشحون از مضامین سکولار_اومانیستی است و از جهات مختلف قابلیت نقّادی دارد.

میرزا ملکم خان مروج وابستگی ایران به استعمار انگلیس بوده است و معتقد بوده که ایرانی نیاز به عقل و اندیشیدن ندارد و اروپایی ها به جای او می اندیشند و ایرانیان باید فقط تقلید و تبعیت نمایند.

صادق هدایت بر اساس معیارهای روان شناسی و روانپزشکی مدرن، بیماری افسرده بود که از اختلالات شخصیتی عمیق رنج می برد. هدایت در آثار و نیز در زندگی و معاشرت هایش فردی هتّاک و بی ادب بود که از رکاکت کلام رنج می برد. هدایت بنا به اذعان معاشران (و بنا به اشاره های تلویحی و بعضاً تصريحات خودش) از بیماری های اخلاقی-جنسی ای نظیر همجنس گرایی و عادت به استمناء و هذیان های جنسی رنج می برد هدایت (به گواهی آثار و شهادت دوستانش) روشنفکری ضد اسلام بود. او تا مرز جنون، از اسلام و روحانیت شیعه متنفر بود. هدایت گرفتار ابسوردتیه عمیق نیست انگارانه بود. در آثار هدایت مشهود است که حتی با دستورزبان فارسی چندان آشنایی نداشته است. نامه های هدایت گاه همراه با آن چنان موارد شرم آور و زشتی از گزارش اعمال و افکار شنیع است که حتی بیان آنها خجالت آور است.

ذبیح الله صفا، روشنفکر فراماسون درباری از کارگزاران و ایدئولوگ های ناسیونالیسم باستان گرای رژیم پهلوی بود. او در آثارش به ترویج آریاگرایی شوونیستی و ناسیونالیسم باستان گرای سکولاریستی می پرداخته و تحت لوای دشمنی با ((تازیان)) (عرب ستیزی) در واقع به تحریف تاریخ علیه مسلمانان پرداخته و به صورت غیر مستقیم و از طریق ترویج به اصطلاح ((عرفان ایرانی)) و ((فرهنگ و ادب فارسی))، به تضعیف فرهنگ اسلامی مشغول بوده است. ذبیح الله صفا با بالا گرفتن امواج انقلاب اسلامی و اعتراضات مردمی، از ایران فرار کرد. او یکی از مبلّغان و ایدئولوگ های مورد اعتماد رژیم پهلوی بود و مأموریت ترویج سکولاریسم ناسیونالیستی را در میان ارتشی های آن رژیم برعهده داشت.