مواد اصلی قبض و بسط تئوریک شریعت به حل نزاع فقه سنتی و پویاست،نه مدرنیزه کردن دین،نه تاویل یا تکمیل شریعت و نه نسبی کردن افکار حقیقت،بلکه تبیین این معناست که چگونه دین فهمیده میشود و چگونه این فهم تحول میپذیرد.و بر آن است که تا راز فهم دین و تحول فهم دینی به دست نیفتد،کار احیا نیم خام خواهد ماند.بدین قرار نظریه قبض و بسط که در اصل یک نظریه تفسیری.معرفت شناختی است به کلام و عرفان و اصول هم متعلق میشود.به کلام تعلق دارد چرا که به دین شناسی متعلق است و آشکار میکند که مفروضات پیشین ما و انتظارات ما از دین و شناخت ما از انسان تا کجا بر درک ما از کتاب و سنت تاثیر می نهد.اصول اصلی است.چرا که معلوم میکند حاجت فقیه در استنباط،به کدام علوم است.و مفروضات نهان و آشکار او،چه دخالت بر دامنه ای درافتاد و فهم فقهی او دارند و ظاهر میکند ظهور در گرو چیست و اجتهاد در فروع چرا محتاج اجتهاد در اصول است و فقه تا کجا از کلام مشروب میشود.عرفانی است چرا که شریعت و طریقت و  حقیقت را معنا میکند که سه گونه درک و تلقی از دین اند و هرکدام در خور طایفه ای و فرزند دیدگاهی و راز نزاع جاودانه فیلسوفان و فقیهان و عارفان را نیز به دست میدهد که هریک با تکیه بر تجارب و اندوخته های پیشین خود،سه معنا را در دین میدیدند و بر سر آن ها با هم چالش در پرتو این نظریه تفسیری،به خوبی دلیل ورود اجتناب ناپذیر محکم و متشابه در کتاب و سنت و از جمله در فقه و بل در تفسیر تاریخ آشکار میشود و از آن بالاتر،معلوم میشود که چرا احکام و تشابه تحول پذیرند و چنان نیست که آیه ای یا عبارتی همیشه محکم یا برای همیشه متشابه بماند...