در ادامۀ مطالعۀ کتاب‌های تفسیر موضوعی مرحوم مصباح یزدی (که به نام «معارف قرآن» چاپ شده)، به جلد دوم رسیدم؛ یعنی کتاب جهان‌شناسی که این یادداشت هم دربارۀ همین کتاب است.
در این کتاب، بعد از پایان مباحث خداشناسی، نویسنده به بیان مباحث جهان‌شناسی که در قرآن ذکر شده پرداخته. هدف کتاب، بیان آن بخش از آیات قرآن است که به جهان پرداخته؛ یعنی پدیده‌هایی مانند ابرها، درخت‌ها، جن، فرشتگان، و ... . از این جهت، مباحث کتاب بدیع هستند. لااقل برای نگارندۀ این یادداشت چنین بود؛ زیرا پیش از این، تجربۀ مطالعاتی این چنین در محدودۀ قرآن را نداشتم و از این جهت به آیات قرآن نگاه نکرده بودم.
لازم به ذکر است که در ابتدای کتاب (یعنی فصل اول: قرآن و مسائل جهان‌شناختی)، نویسنده به بیان نکته‌هایی دربارۀ روش تفسیر علمی قرآن پرداخته که در تصحیح نگاه به قرآن و آیات قرآن مؤثّر است و فکر می‌کنم بعضی از مردم مسلمان دچار خطاهایی هستند که در ابتدای کتاب، دربارۀ آن‌ها هشدار داده شده.
بعد از فصل اوّل، طیِ چهار فصل، مطالب کتاب بیان شده که این چهار فصل از این قرار هستند: آفرینش جهان (دربارۀ آسمان، عرش، کُرسی، و ...)؛ پدیده‌های جهان و حکمت آفرینش آن‌ها (زمین، شب و روز، گیاهان، و ...)؛ فرشتگان؛ جن و شیطان.
مطالعۀ این کتاب را به همه (به‌ویژه افراد علاقه‌مند به علوم قرآنی و تفسیر) توصیه می‌کنم.
        

          مرحوم آیت الله مصباح در این کتاب از اهداف آفرینش شروع می کنند و مسائلی مانند زمین و آسمان، عرش و کرسی، فرشتگان و جن را بررسی می کنند. 

نوع برخورد ایشان با قرآن و فهم از قرآن، نوع برخوردی است که به شدت سعی در حفظ ظاهر قرآن دارد و این نوع برخورد، به گمانم مطلوبیت بیشتری در مجامع فقهی داشته باشد. مثلا در درس پانزدهم که مرحوم علامه طباطبایی دست از ظاهر بر می دارند به قراینی، ایشان تمام تلاشش را می کند که نه در دام ظاهرگرایی و فهم کج بیفتد و نه دست از ظاهر بردارد و جمعی بین این دو حالت انجام می دهد. و در این کتاب، بیش از معارف قرآن 1، این روش ملموس است. بنظرم کسی بخواهد هم مطلب گیرش بیاید و هم روش تفسیر، تا اینجایی که من خوانده ام، جلد یک و دو معارف قرآن، خصوصا جلد دو، فوق العاده بوده است. 

در مورد محتوای کتاب هم باید بگویم من یادداشت های زیادی برداشتم. خصوصا در مورد مسائلی مثل زمین و آسمان و عرش و کرسی. 

مطالب، مطالبی نیست که دبیرستان نوبت دوم به بعد نفهمد ولی چون مطالب علمی است شاید هرکسی نتواند با آن همراه بشود و بسته به ذوق افراد می توان توصیه کرد این کتاب را.