یادداشت

        داستان در فضای پس از جنگ جهانی دوم و در بحبوحه گرایشات آزاداندیشی دینی و تشکیک های جدی به دین‌ورزی و باورهای دینی روایت می‌شود. هاینریش بل قهرمان داستان خود را دلقکی با باورهای منتقدانه به دین طراحی می‌کند که عاشق دختری با اعتقادات کاتولیکی است، که همین تزاحم باورها سبب می‌شود که ماری پس از ۶سال هانس (دلقک) را ترک کند و با مردی کاتولیک ازدواج کند.
روایت داستان بسیار کند و ملال‌آور است، و قلم بل به نظر من پر از حشوها و جزئیاتی است که کمکی به روند داستان نمی کند. سبک داستان پردازی بل روایت نامنظم و به نوعی ذهن سیال است که بنظر من آنچنان که فاکنر و حتی نویسنده زبده ایرانی عباس معروفی در این سبک خوش‌درخشیده اند، موفق نبوده است. اما جدای از این زوایایی که مرتبط با سبک و سیاق نویسنده است، به زعم من خود داستان نیز چندان قوتی برای بیان مسئله و موضوعِ مدنظرِ بِل را ندارد.