یادداشت

        پای صحبت یک استاد ادبیات نشستم، که درباره‌ی سه نوع عشق در داستان خسرو و شیرین حرف می‌زد. این سه، در رابطه‌ی بین سه تن از شخصیت‌های داستان با شیرین به‌ظهور رسیده‌است؛ عشق جهان‌ساز خسرو، عشق جهان‌سوز فرهاد و عشق ممنوعه‌ی شیرویه. شیرین که نماد خرد است، دل به اوّلی می‌دهد؛ و آبادی جهان را به‌عنوان مهریه‌اش از خسرو می‌خواهد. خسرو هم در همین مسیر می‌کوشد.
تاج‌محل در هندوستان، یکی از آثار عشق جهان‌ساز است. ازقضا شاه جهان آن را با عشق به ملکه ممتازمحل ساخت. 
شاه جهان یکی از پادشاهان سلسله‌ای بود به‌نام گورکانیان. نسب‌شان به امیر تیمور می‌رسید. 
چنین عشقی در سلسله‌ی دیگری از فرزندان امیر تیمور هم به‌ظهور رسیده. این سلسله‌ی دیگر به‌جای هندوستان بر خراسان حکومت می‌کردند. داستان بار باران حکایت همین عشق جهان‌ساز است، که به‌شکل و صورتی عمیق‌تر از آن‌چه میان شاه‌جهان و ممتازمحل بود، گوشه‌ای از هستی را آباد می‌کند.