یادداشت Navid Kalahroudi

        اصطلاح "توده" در علوم سیاسی عموما به گروهی از مردم اطلاق می شود که نمیتوان آنها را به راحتی در هیچ دسته بندی مشخصی جای داد. جامعه توده ای از نظر برخی منتقدان آن جامعه ای است که در آن نوعی برابری جویی افراطی شکل گرفته است، اقتدار عمومی و پوپولیسم جای  سنت و اشکال کهن حکمرانی را گرفته و نوعی حکومت ناشایستگان را خلق کرده است. در چنین جوامعی سیاست مداران به شدت تحت فشار عوام هستند تا آنچه مردم طلب می کنند را انجام دهند ولو اگر خواسته مردم غیر منطقی باشد‌. این افکار عمومی به طور کلی احساسی و زودگذر هستند و در چنین جوامعی تمام مردم خود را محق می دانند و طبیعتا ناامید ترین افراد نخبگان و روشنفکرانی هستند که هیچ تاثیری روی مردم ندارند. از خود بیگانگی، اضطراب شدید، تمایل به رفتارهای افراطی، آمادگی شدید مردم برای طرفداری از یک رهبر با نگرش های افراطی و دل بستن به نمادهای افراطی و در نهایت یک نوع وفاداری تام و تمام روانی به نظام شکل دهنده این نظام هاست. نظامی که از دل از بین رفتن تمامی پیوندها میان مردم شکل گرفته و عملا جز دولت هیچ تشکلی در کشور وجود واقعی ندارد. به عبارت دیگر تحقیقات کمّی نویسنده نشان میدهد که هر جا نهادهای مدنی، روزنامه ها و گروه ها و تشکل های محلی وجود داشته اند و مردم از نوعی استقلال برخوردار بوده اند کمتر به سمت دیدگاه های آرمان گرایانه، افراطی و چپ حرکت کرده اند. یکی از مهم ترین مباحث کتاب توصیف این موضوع است که چطور روشنفکران، حامی حکومت های توده گرا می شوند. روشنفکران عموما به مسائل انتزاعی و غیر ملموس علاقه دارند و فقدان هدفی بزرگ را حس می کنند و حکومت های توده ای و توتالیتر را به سبب آرمان های عجیب و غریبی که میسازند ستایش می کنند. در چنین نظام هایی که هر نوع فعالیت عمومی توسط حکومت سرکوب می شود تنها بسیج توده ها معنا دارند و نخبگان احساس تحقیر و نادیده شدن می کنند بنابراین ترجیح می دهند روی موج رفتارهای احساسی و خودجوش مردم سوار شوند و حتی به آن جهت دهند در چنین جهانی برای این روشنفکران هیچ دنیایی جز دنیای ساخته شده توسط حکومت معنا ندارد و ذوب در نظام هستند. به تعبیر رمون آرون این روشنفکران خود نیز گرفتار نوعی افیون اند. 
پژوهش های نویسنده مفصل است. او توضیح میدهد که بین جامعه کثرت گرا، توده ای و توتالیتر چه فرقی است و ...