یادداشت محمد

                هیچ به درستی نمی دانم توصیف این کتاب را چطور شروع کنم و چطور به پایان ببرم. این کتاب به خوبی دلیل گویای خویش است و چیزی کم ندارد. تبعیدیان سودایی، این رمان تاریخی-سیاسی مستند که علیرغم ارزشش گمنام مانده، روایت تعدادی از مردان و زنان انقلابی روسی در میانه قرن نوزدهم است؛ اصل داستان حول شخصیت الکساندر هرتسن می چرخد.هرتسن نویسنده و روزنامه نگار و فعال سیاسی ضدتزار و سوسیالیست بود. همسران او ، ناتالیا هرتسن و سپس ناتالیا اگاریوف، الگوهای همیشگی عشق رمانتیک هستند. میخائیل باکونین که آنارشیست بود و نیکلای اگاریوف که دوست قدیمی هرتسن بود از شخصیتهای دیگر و نسبتا مهم داستان  هستند.همینطور گئورگ هروگ،دالماگوروکوف،نچایف و پوستنیکوف از شخصیتهای فرعی این داستان هستند.
تمامی این افراد خلق و خویی عجیب دارند، اغلب مهاجر طرد شده از روسیه تزاری هستند و به فعالیت سیاسی مشغولیت دارند.اما مهمتر از همه روحیه رمانتیک و ماجراهای عاشقانه آنها سرشار و بدیع و هیجان انگیز است.
برای کسی که بخواهد "رمانتیسم واقعا موجود" را بشناسد این کتاب یک بهشت تمام عیار است.