یادداشت محمدمهدی فلاح

        کتاب شامل 9 مجلس از سخنرانی‌های مرحوم آقای دولابیه که تقریباً بدون هیچ نظمی در کنار هم قرار گرفتند. شکل عناوین بخش‌ها و ادبیات کتاب به وجه زیبایی در کنار هم قرار گرفتند و میشه گفت که حس یه سخنرانی واقعی را به انسان منتقل می‌کنه؛ آدم در کتاب بدون مقدمه و مؤخره، می‌تونه منتظر شنیدن هر موضوعی باشه؛ از حکمت‌ها و خاطره‌ها گرفته که تا تفسیر یه آیه یا حدیث، که همگی در امتداد چند مفهوم کلیدی بسط پیدا می کنند و صورت منسجمی از موضوعات تصادفی‌ای که به ذهن آقای دولابی رسیده رو به نمایش می‌ذارند.
ولی هرچند گویا فکر آقای دولابی دربرابر نظریه‌سازی مقاوت می‌کنه و مضمون ضمنی همه مباحث، سهل گرفتن جهانه، در گوشه و کنار، نظریاتی مطرح میشه که ظرفیت بدل شدن به یک نظام قابل رو بدست می‌ده؛ از تصوری که دولابی از «عالم امر» بدست میده (که عمیقاً به نظر میرسه میشه با ملکوت خداوند در الهیات مسیحی معادلش دونست) تا توضیحاتی که درباب فطرت به عنوان آغاز و انجام انسان و جهان مطرح می کنه، همه و همه ظرفیت توهمی از نظاممندی رو در اختیار خواننده قرار می‌ده.
شاید فکر دولابی مطابق‌ترین الگو برای زیست انسان در دنیای مدرن باشه؛ مسلمان اهل مساحمه‌ای که به راحتی می تونه از جهان خودش لذت ببره و در عین حال، عمیقاً مسلمان باقی بمونه؛ در حقیقت منطبق با جامعه مصرفی پیرامون ما و نحوی از گریزناپذیری که جهان گویی یک صدا توصیه می‌کنه. از همین است که تاثیرپذیری بسیاری از رجال مسلمان دهه اخیر کشور، بعید به نظر نمی‌رسه. تنها نقطه ضعف فکر دولابی ولی، برای اون بخش از تفکر مدرنه که فراتر از صرف ذهنیت مسلمان میره و می خواد که نظام فکری اسلامی رو تصور کنه؛ در اینجا پروژه امثال دولابی با تلنباری از تناقض‌ها و تضادها روبرو میشه که تاب تحمل وجه معرفتی هویت رو از دست میده. در اینجاست که آدم به کل پروژه زیست مسلمانی امثال دولابی مظنون میشه.