یادداشت محمدحسین معصومی

        در انتظار اثری بهتر...😮‍💨
اول صحبت بگم. به عنوان یک دوستدار امام موسی صدر این کتاب، حرف های زیادی در برابر خیلی کتاب های دیگه نداره و نکات منفی داره! 
در ادامه اشاره میکنم به چند مورد و چرایی اون... 
کتاب در مورد مجموعه سخنرانی های امام موسی صدر هست
در اصل من کتاب رو دو بار مطالعه کردم. یک بار برای آشنایی با مطالب و خواندن اون و یک بار برای خارج کردن مطالب دقیق تر و خاص تر  که بولد هست.
 محتوی رو میتونم به سه دسته تقسیم بکنم.
(که همشون به هم ارتباط دارند)
1.دینی و معنوی2. تاریخی3. سیاسی (لبنان)
 من میخوام توجه بیشتری به بُعد تحلیلِ تاریخی امام موسی صدر در این کتاب بکنم.
اگر کتاب عاشوراشناسی اقای اسفندیاری رو بخونید، هدف حرکت امام چند مورد تعیین شدن. حکومت| شهادت|شهادت سیاسی| سه مورد پرطرفدار بین علما هستند برای شیوه به ثمر نشستن هدف امام حسین که امر به معروف و نهی از منکر و یا اصلاح جامعه است. 
امام موسی صدر در اینجا به وضوح تمایل به برداشت شهادت طلبانه و جهادی از فاجعه عاشورا داره و صریح بحث حکومت رو رد میکنه و کاملا حرکت ها و کنش های عاشورا رو ضد مظلومیت تفسیر میکنه و حتی روایاتی هم اگر بوده در این مورد اون رو نفی میکنه به دلیل اینکه اون ها رو خلاف هدف والای امام میدونه. 
در مورد کارکردِ منفی حکومت، دیدگاهی بسیار شبیه به مرحوم فیرحی داره. یعنی استفاده از قدرت سیاسی و حکومتی توسط یزید و سو استفاده از دین و واعظان و راویان برای ستم و حیله بر جامعه و بدنام کردن امام حسین و اون رو خطرناک ترین حرکت یزید میدونه برای از بین بردن اسلام. 

این از دو جنبه دوست و دشمن قضیه و اهداف اون ها و شیوه عمل اون ها.

حالا میخوام مقداری وارد نقد دیدگاه ها و مباحث کتاب بشم.
یکی از موارد آشکار و مهم کتاب برای بنده که قابل نقد و اشکال هست، جنبه روایت و تاریخی اون هست به شکلی که انگار یکسری روایت و صحبت ها در خلال این روایت حذف و نادیده گرفته شده و یا دارای تداخل و اشکاله.
به طور مثال در مورد حرکت یزید و حکومتش بیان میکنه که این ها قصد داشتن همراه با بدنام کردن امام اون رو در سکوت بکشن و به راحتی روس سرپوش بزارن. این قضیه عملا نمیتونه با نقشه دشمن همخوانی داشته باشه! به دو دلیل: یک مورد که خود امام موسی صدر هم اشاره کرده این هست که یزید علنا میخواسته انتقام پدران خودش در بدر رو از علی و اولادش بگیره و این رو اعلام میکنه و یک مورد دیگه جشن و دور دادن و اسیری حضرت زینب و کاروان کربلا هست که در شهرهای مختلف و گاهی با مهمانان خارجی برگزار میشده...
واضحه که این روایت کامل نیست و با منطق تاریخی و عقلی دشمن جور در نمیاد، با وجود اینکه شاید گوشه از اون درست باشه.
یک مورد دیگه این هست که امام گاهی از روایت و تحلیل خودش جدا میشه! یعنی چی؟ یعنی اینکه از اون جنبه عامدانه شهادت و جهاد و خون در راه خدا، می بینی که یک جا سخن به زبان میاره که راه امام یعنی آمادگی برای آتش بس و گفت و گو!
این صحبت یک سخن درسته و جزو روایت و تاریخ عاشورا، ولی همخوانی با نقل های پیشین امام نداره.
در مورد ناله و شیون هم نگاه امام زیادی منفی هست :) که اصلا سمت اون نمیره که البته بیش از حده. بالاخره ما در این فاجعه روایت های کمی بابت گریه و ناله کودکان و اهل خیمه و یا جمله معروف هل من ناصر ینصرنی رو داریم که نشان از مظلومیت و فغان اهل بیت هست و اصولا قابل حذف نیست حتی با یک روایت فوق حماسی و شهادت طلبانه.
در کتاب سخن زیادی در باب سکوت نکردن مقابل ظلم  گفته شده که به شدت نهی شده و خواسته شده که به هر صورتی که شده در مقابل اون ایستاد. من اینجا هم میخوام یک نکته اضافه بکنم که قابل تامل هست.
از زمان حرکت امام به سمت کوفه و مقابله با حر و یا آشنایان و یا حتی در کربلا امام وقتی در مقابل دشمن ها قرار میگرفت یکی از اولین جملاتش دوری کردن از جنگ و کشتار بود! نقل معروف به حر که بگذارید من به یک نقطه دور برم و به نوعی منصرف میشن از حرکت در قبال نامردی کوفیان، از نکات قابل تامل هست که با جمله دشمنی با ظلم و ستم در هر جایی و هر مکانی در تضاده.
ممکن بود دشمن یا حر اجازه بده به امام که بره در یک منطقه دور افتاده! در اون صورت یعنی امام در مقابل ظلم سکوت کردن و بی خیال شدن؟!

این ها یکسری تاملاتی بود که موقع بررسی کتاب بهشون رسیدم.

ولی به جز جنبه تاریخی و تحلیل اون، در بعد معنوی و برداشت دینی و سیاسی، واقعا امام موسی صدر مثل همیشه زیبا و قشنگ موضع گرفتن و موضوعاتی مثل انواع ستم، رابطه حج و حسین ع، تقابل با غزلت نشینی علما، قبیح بودن تحریف هدف والای امام و به خصوص  (در سخنرانی های حضرت زینب) بحث عدالت و تربیت جامعه هست و توجهی که به زنان در این امر میکنه از زیبایی های کتاب هست.

در آخر هم باید انتقاد بکنم به ناشر و جمع آوری این مطالب. 
به شخصه میتونم دلیل تکرار شدن مطالب و سخن ها رو بفهمم ولی نمیتونم با عدم مرجع و سند نویسی مطالب کنار بیام! مثلا این کتاب حجم زیادی نداره و از سمت انتشارات اختصاصی موسی صدر منتشر شده، طبیعیه که من انتظار دارم اگر در سخنرانی حدیثی و یا واقعه ای اگر بیان میشه، در زیر صفحه بدونم منبع این نگاه و حدیث چه هست و این نکته برام ناراحت کننده هست که باید بر طرف بشه. 

در مجموع نمیتونم بگم از مطالعه این کتاب استفاده و بهره ای نبردم، ولی میتونم این رو بگم در مقایسه با آثار دیگه امام موسی صدر ضعیف تر هست و نه اینکه تماما بده
و در آخر این ها نظر شخصی منه🌿🌹