یادداشت سورینام دینداری

        رمان بسیار جذابی بود و در عین حال تناقض میان نظریه و عمل نظام های کمونیستی را به تصویر کشید. درست است که همه در نظام کمونیستی برابر هستند، اما انسان ها هرگز حامی برابر بودن نیستند. زیرا در ذات آنها مفهوم برتری و تلاش برای آن وجود دارد. درنتیجه تمام تلاش خود را می‌کنند تا این برتری را به صورت های گوناگون نظیر درامد، تحصیلات، زیبایی، پوشاک و... به دیگران بفهمانند. یعنی در وسط نظامی کمونیستی ممکن است نظام کاپیتالیستی رشد کند. یفیم تنها بخاطر یک کلاه (نماد سرمایه) دست به انقلاب و تغییر زد.