یادداشت فاطمه امیری پری

        اگرچه تحلیل و بررسی تاریخ ایران برای من جایگاه و اولویت ویژه ای دارد و به حسب تحصیلات آکادمیک، گرایش به این سمت بیش از نیمی از کار فکری و نوشتاری من را به خود اختصاص داده است اما نمیتوانم علاقه خود را به منطقه آناطولی و تاریخ عثمانی نادیده بگیرم. از این رو هر زمان که فراغتی حاصل شود تلاش می کنم به این بخش از علایق خود نیز هرچند با زمان کمتر بپردازم. اشتیاق به این موضوع باعث شده که در طول سال‌ها، هر زمان که کتابی در این خصوص دیده ام، خریداری کرده تا به وقتش به مطالعه آن بپردازم. کتابی که در اینجا به آن می پردازم، از جمله خریدهای ۱۵ سال پیش است که فرصت و مجالی برای خوانش آن در طی این سالها نداشتم اما اکنون زمان آن فرا رسید که با خوانش این کتاب، سفر به تاریخ عثمانی را آغاز کنم.

 کتاب مورد اشاره با نام "تاریخ عثمانی" به قلم پرفسور اسماعیل حقی اوزون چارشی لی به رشته تحریر درآمده و توسط ایرج نوبخت ترجمه شده و چاپ در اختیار من، مربوط به سال ۱۳۷۷ موسسه کیهان است. کتاب مذکور در ۶ جلد به چاپ رسیده اما من به دلیل خرید از یک دستفروش در خیابان انقلاب،از جلد ۳ آن محروم هستم و باید به شیوه دیگری آن را تهیه کنم. این کتاب در آغاز به بررسی منطقه آناطولی و سلجوقیان حاضر در این خطه، تسلط مغولان بر آن و حاکمیت قدرت‌های منطقه ای چون امیرنشینان آل شرف، بنی حمید، گرمیانیان، آیدینیان و... می پردازد تا بتواند دیدی کلی از اوضاع سیاسی و اجتماعی منطقه آناطولی پیش از قدرت گیری  دودمان عثمانی در اختیار خوانده قرار دهد. پس از آن، نویسنده به سراغ تیره و طایفه ای که عثمانیان ازآن برخاسته رفته و به مرور به بررسی وقایع تاریخی آن دوران بر اساس دوره قدرت گیری، اوج و افول امپراطوری عثمانی در فاصله قرون ۱۴تا ۲۰ می پردازد.

نقطه قوت کتاب اشراف همه جانبه نویسنده بر موضوع تاریخ عثمانی است که به حق تلاش نموده تمام زوایای این امپراطوری را به لحاظ عملکرد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مورد بررسی و توجه قرار دهد؛ گرچه توجه به ویژگی سیاسی و رخدادهای آن بر دیگر مطالب کتاب برتری دارد. کتاب به شیوه وقایع نگاری و بررسی رخدادی به نگارش درآمده و نویسنده تلاش کرده تا ترتیب زمانی وقوع رخدادها در هر دوره را به بهترین شکل ممکن رعایت نماید. از دیگر نکات مثبت کتاب و کار نگارنده، اشراف کامل وی بر موضوع تاریخ عثمانی و همچنین تطبیق و مقایسه مطالب خود در خصوص وقایع، رخدادها و زمان های تاریخی با منابع دیگر همزمان و یا قدیمی تر و همچنین منابعی که به شکل ویژه به یک رخداد خاص پرداخته اند. از این جهت، هرگاه که در موضوع یا تاریخی دچار تردید است، در پاورقی به توضیح آن پرداخته و ضمن مقایسه آن مساله در دیگر منابع و نحوه پرداختن به آن در متون تاریخی به سبب رفع شبهه خوانندگان، سعی در تصحیح اشکالات موجود در منابع دیگر و یا نوشتار خود دارد؛ از این رو، بدون اغراق در تمامی صفحات شاهد چنین مقایسه های دقیق و کاملی هستیم که گرچه ممکن است خواننده را در خوانش کتاب دچار کندی نماید اما از بعد تحلیلی و نگاه مورخانه، در نوع خود قابل توجه ویژه است. کتاب به مانند اکثر کتبی که به سلسله ها پرداخته اند، سیر افول و صعود فرمانروایان عثمانی و وقایع برهه زمانی آنها را روایت می کند. نکته پایانی آن که، این کتاب هم به لحاظ اشراف علمی نویسنده، توجه ویژه به بعد سیاسی این حکومت( که از جهتی به دلیل مقارن بودن آن با دوره صفویه و برخوردهای مرزی و منطقه ای و پیمان های دو حکومت حائز اهمیت است)، بعد جغرافیایی، اجتماعی و فرهنگی و همچنین از جهت قلت ترجمه منابع تاریخ عثمانی، ترکیه و منطقه آناطولی در ایران(این کتاب جزء اولین های ترجمه در تاریخ عثمانی به شمار می آید) برای علاقه مندان به این منطقه و دانشجویان مطالعات عثمانی و ترکیه جدید حائز اهمیت و ارزش است.