یادداشت بهار ه.ف

        "هیچ کس نباید خیال کند  که می تواند مرا با چند کلمه ی خشک و جدی مرعوب سازد و موجب شود "اخلاقیات مذبوحانه" را اتخاذ کنم. " 

ت. دی کوئنسی

دی کوئنسی کیست؟ کسی که بسیااار آدم جالبیه و من خیلی دیر بهش توجه کردم 🥲 با وجودی که توی داستانای ادگار آلن پو چند بار هم به آثارش اشاره شده بود🫠
از باشگاه کارآگاهان و  انجمن قتل شناسی تو انگلیس گرفته تا نقد تو مجله ی بلک وود، از آلن پو تا آگاتا کریستی رو یادم انداخت. 
البته، سبک کنایی هم بعضی جاها استفاده کرده که اگه قبلا به مقاله های بلک وودی، که آلن پو هم درش مطلب می نوشت، برخورده باشید، این نوع سبک براتون بیگانه نخواهد بود. 
(مجله ی بلک وود مجله ای بود که برای گوشه و کنایه و تندروی ارزش زیادی قائل میشد و نقدهای ادبی روشنگرانه رو خیلی راحت می پذیرفت ولی در کل عمده ی شهرتش به خاطر چاپ داستان های ترس و وحشت بود). 

سه نکته قبل از خوندن کتاب درباره دی کوئنسی بسیار مهمه: 

۱. اگه برگردیم به ادبیات قرن ۱۷م متوجه میشیم این ادبیات وقتی از "قتلهای وحشیانه"  حرف میزنه، عموما مدافع سرسخت اخلاقیاته، اون هم اخلاقیاتی بسیار سفت و سخت؛  که یعنی دعوت به پرهیزگاری و تقوا در انتهای داستان امری معمول و پذیرفته شده بود که این انسانهای جانیِ قاتل باید  به سزای عملشون برسند و ما از عاقبت اونها درس عبرت بگیریم. توی این فضایی که هر حرف مخالفی که باب طبع جامعه نباشه مطرح بشه، سریعا محکوم میشه،  شخصی مثل دی کوئنسی ظاهر میشه که  کنجکاوی و علاقه ی عجیبی داره به توجه به قتل های ثبت شده ی روزنامه ای و علی الخصوص نقد واکنش جمعی مردم به دنبال اون واقعه هول انگیز. جوری که مقاله ای می نویسه درباره ی قتل به عنوان هنر زیبا! 
ویژگی برجسته دی کوئنسی که توجه منو جلب کرد این بود که این آدم با طرح انتقاداتی از ارزش‌های مقبول جامعه و زیر سوال بردن فلسفه ی کانت درباره ی زیبایی شناسی (با مقاله ی قتل به عنوان هنر زیبا)، از بدنام کردن خودش توی جامعه ابایی نداشت و اتفاقا به نظر میرسه که داره با سر به درون این خطر ،حرکت خلاف جریان، حرکت می کنه: 

"دی کوئنسی محدودیت های اخلاقی جامعه را برای خود قائل نبود  و در حالی بقیه ی نویسنده ها از نوشتن در مورد انسانهای پست  و رذل منزجر بودند او به سراغ آنها می رفت. بدنامی را به جان می خرید  و در کمال میل "انسان محترم" را نادیده می گرفت. اخلاق را کنار می زند تا راهی به سوی آزادی زیبایی شناسی  بیابد. "
این به چالش کشین اخلاقیات مورد تایید جامعه شدیدا یادآورد عصیان نیچه است که در رابطه با نقد کانت ، فلسفه ی  او رو بزدلانه خطاب می کرد. 

دومین نکته ی جالب در رابطه با دی کوئنسی  چرخش دید راوی از حکایت کار قاتل به سمت مقتول و توجه زیاد به واکنش قربانی قبل و حین به قتل رسیدن بود. دی کوئنسی با این کار قصد داشت نشون بده ترس و اضطراب قربانی در لحظه ای که پای مرگ و زندگی در میون باشه باعث بروز استعداد های جدیدی در فرد قربانی شده و این نه به علت تفکر منطقی ، که به دلیل غریزه ی بقا و دفاع از از خود ، ناخودآگاه اتفاق می افته. نمونه ی بارزش هم همون حکایت ننوای چاق و چله ی خموده ایه که وقتی با قاتلش مواجه میشه چنان قدرتی برای دفاع از خودش پیدا می کنه که با قدرت قاتل مشت زن حرفه ایش  برابری میکنه.
از طرفی هم با زوم کردن روی قربانی تلاش مذبوحانه ی فرد رو برای زنده موندن به تصویر میکشه که همون ریشخند کردنه نقاب اخلاقیات ظاهریه. به همین خاطر هم میگه مقتول هرچی آدم بهتری باشه قتل رضایت بخش تر و هنرمندانه تره. 

رویکرد نویسنده توی داستان خونخواهی متفاوته و داستان حول محور انتقامجویی می چرخه. راجب مکافات و عاقبت قهرمانی به ظاهر کامل اما در هم شکسته و فاسد ( الگوی بسیار آشنای ادبیات  میانه و اواخر قرن ۱۹)  قهرمانی که خودش رو ماموری برای اجرای عدالت میدونه ولی در انتها مشخص میشه که او هم مانند همونهایی  که می خواد ازشون انتقام بگیره شرور و بی رحمه: 

" انتقام نوعی لذت جویی است چنان سکر آور که شخص  را به جنون می کشاند چه زمانی که آتش نفرت خود را با انتقام فرو می نشاد ند و کامروا می شود ، چه وقتی که در کار انتقام تماما ناتمام می ماند.." (مقایسه کنید با نگرش نیچه در چنین گفت زرتشت در مورد انتقام ). 

نکته ی سوم هم اینکه، دی کوئنسی تاثیر بسیار زیادی داشته بر ادبیات معمایی کارآگاهی کلاسیک به خصوص کارآگاه پشت میز نشین که توی داستان‌های متعدد آلن پو و بعدها آثار کانن دویل و کریستی این تاثیر رو به وضوح مشاهده می کنیم. 

خلاصه اینکه صداقت این فرد در رابطه با احساسات خودش واقعا تحسین برانگیزه. هرچند دی کوینسی رو نویسنده ای محافظه کار می شناسد اما حداقل توی این کتاب شجاعتش در انتقاد از ارزش های پذیرفته ی جامعه ستودنیه.