یادداشت کاظم حیدری

        رمان پروژه ی رُزی  که در سال ۲۰۱۳ نوشته شده اولین رمان گرام سیمسیون نویسنده استرالیایی است، با این حال رمانی بسیار موفق از آب در آمده و بیش از یک میلیون نسخه از آن به فروش رفته است.

راوی قصه، دان تیلمن، یک پروفسور ژنتیک است که دچار "اختلال آسپرگر" است. او حافظه ای بی نقص و تحلیلی قدرتمند دارد ولی همچون دیگر افراد دچار "آسپرگر" در درک عواطف دیگران و فهم روابط بین فردی به نوعی ناتوان محسوب می شود.
دان با دختری به نام "رزی" آشنا می شود که دانشجوی دکتری روانشناسی است و در جستجوی پدر ژنتیک خود است. در این پروژه پدریابی، دان با حوزه عواطف و روابط عاشقانه ارتباط برقرار می کند. جدا از داستان جذاب و شیرین این کتاب، گرام سیمسیون در این رمان مباحث عمیق روانشناسانه و فلسفی را به ظرافت و مهارت مطرح می کند.
یکی از این مباحث، موضوع "بهنجار بودن"  است، بررسی این پرسش که آیا بهنجار بودن یک موضوع عرفی است یا یک موضوع عینی و علمی، و این که چگونه قضاوت های ما راجع به رفتار سالم، رفتار اخلاقی و رفتار درست تحت تاثیر قراردادهای ناگفته اجتماعی قرار می گیرند.
از دیگر موضوعات کتاب، جایگاه "غریزه" و "عقل" در تصمیمات و رفتارهای ماست. "دان" به عنوان یک متخصص ژنتیک که بسیاری از رفتارها را با عینک تکامل داروینی می بیند نگرش جالب و مستندی را به خواننده داستان ارائه می کند، بنابراین این کتاب می تواند نگاه علمی را در قالب یک داستان به خواننده ارائه دهد. نکته ارزشمند قضیه این است که اطلاعات علمی به کار رفته در این داستان "واقعا علمی" هستند، نه شبه علم یا "علمی تخیلی" ، بنابراین به نظر می رسد که نویسنده داستان به مباحث روان شناسی تکاملی و Sociobiology تسلط کافی داشته یا زمان زیادی را صرف تحقیق در این زمینه کرده است. گرچه داستان این کتاب برای طیف وسیعی از مخاطبان جذاب است، خوانندگانی که کار و تحصیلاتشان در حوزه های پزشکی، زیست شناسی، ژنتیک و روان شناسی باشد با این کتاب ارتباط بهتری برقرار خواهند کرد.

پیش از این، راجع به افراد دچار "اختلال آسپرگر" فیلم های سینمایی متعددی ساخته شده بودند که معروفترین آنها "فارست گامپ" با بازی تام هنکس، "مرد بارانی" با بازی داستین هافمن و انیمیشن "مری و مکس" هستند ولی در عرصه ادبیات کتابی که با این دقت و وضوح "آسپرگر" را در یک داستان بگنجاند وجود نداشت.

گرچه "دان تیلمن" به دلیل ابتلاء به "آسپرگر" در تعاملات اجتماعی دست و پا چلفتی عمل می کند اما تحلیل هایش از امور، عینی تر، عقلانی تر و ادله-محورترند این گونه "گرام سیمسیون" در این کتاب به برچسب زدایی از اقلیت های ژنتیکی می پردازد،  اقلیت هایی که اگر از پیش فرض ها و تعصبات آموخته شده فارغ باشیم به این نتیجه خواهیم رسید که از اکثریت به ظاهر طبیعی "متکامل تر" هستند.

#دکترمحمدرضاسرگلزایی_روانپزشک