یادداشت مصطفا جواهری

        روایتِ جاودانِ دخترِ پیامبر

آیا اگر پیامبر بمیرد یا کشته شود، شما به گذشتۀ‌تان رجوع می‌کنید؟
مصحف شریف، سومین سوره، صد‌و‌چهل‌و‌چهارمین آیه.

احتمالا یکی از مهم‌ترین بازه‌های زمانی در طولِ تاریخِ اسلام، روزهای اتصال‌دهندۀ شهادتِ پیامبرِ اکرم(ص) تا شهادتِ دخترش، فاطمۀ زهرا(س) است. مهم، از جهتِ تاثیرگذاری در سرنوشتِ تمامیِ ادوار و اعصارِ بعدیِ اسلام. اسلامِ پس از شهادتِ این «شریف‌ترین پدر و دخترِ عالمِ خلقت». اما چرا کتابِ دخترِ پیامبر؟ به‌خاطر وجود نامِ استاد محمدعلیِ جاودان بر کتاب. استاد جاودان-که خداوند برای‌مان حفظ‌شان کند- در روایتِ تاریخ و حیاتی‌تر از آن در تحلیلِ تاریخ بی‌نظیرند و پیداکردنِ گوهری مشابهِ ایشان در این روزها، تقریبا ناشدنی است. کتاب دخترِ پیامبر به وقایع زندگی حضرت زهرا(س) بعد از شهادتِ پیامبر تا شهادتِ بانوی دوعالم می‌پردازد و به دو بخشِ کلی تقسیم می‌شود. بخش اول: جدلی-تاریخی و توضیحی-تبیینی؛ بخش دوم: بحثِ تطبیقی. در بخش اول با توجه به برخی حساسیت‌های موجود، ارجاعات به اسناد و مدارک مشهور و مقبول مسلمانان مانند: «تاریخ الرسل و الملوک(تاریخ طبری)، طبقات الکبیر، صحیح بخاری، صحیح مسلم و...» است و استاد جاودان روایتی مبتنی بر اتفاق و اجماع مورخان و محدثان دارند. اما در بخش دوم که اشاراتِ استاد، تطبیقی است، مراجع هر دو مکتب با هم مقایسه شده‌اند و تبیین و تحلیلی با تکیه بر اسناد معتبر و درجۀ اول مقبولِ مورخان و محدثانِ شیعی ارائه شده است. مآخذی مانند : «کافی، ارشاد، امالی صدوق، امالی مفید و...».
کتاب دختر پیامبر، به کلیدواژه‌های مهم و غیرقابلِ‌انکاری در تاریخ اسلام مانند سقیفه، خانه و آتش، فدک، آخرین وصیتِ دخترِ پیامبر، تشییع پنهانی و دفن شبانۀ بانوی دوعالم می‌پردازد. همان‌طور که بالاتر اشاره شد، در بخش دوم کتاب، مباحثِ تطبیقی مطرح می‌شوند. می‌توان گفت که نخ تسبیح و محور اصلی این بخش، پیرامون مدفنِ پنهانِ حضرت زهرا(س) می‌باشد. مباحثی که با ظرافت و نکته‌سنجیِ استاد جاودان، تحلیل دقیق و جامع‌نگرانه‌ای به مخاطب ارائه می‌کند. از ورود پیامبر(ص) به مدینه و چگونگی ساختمان مسجد آن شهر و نیز موقعیت خانۀ پیامبر(ص) و خانۀ حضرت زهرا (س) در کنار آن مسجد تا بحثِ بقیع و روضۀ نبوی، به تعیین جایگاه دفنِ آن حضرت می‌پردازد.
آنچه دخترِ عظیم‌الشان پیامبرِ اسلام، در دوران کوتاهِ عمرِ پس از پدرش انجام داد، در راستای مقابله با جاهلیت بود. جاهلیتی که دوباره سربرآورده بود. جاهلیتی که پاسخِ سوال آیۀ بالای این نوشتار را می‌دهد. که بله! با کشته‌شدن یا وفاتِ پیامبر، مردم جزیرة‌العرب به گذشتۀ خودشان رجوع خواهند کرد و جاهلیت عربی، زندگی دوباره می‌گیرد. 
ایام نزدیک به شهادت بانوی دوعالم، بهترین زمان است برای بازخوانیِ روایت و تحیللِ دقیق و درستِ استاد جاودان از این اتفاقات. و بسا هرسال لازم و ضروری باشد که بخوانیم و یادآوری کنیم آن‌چه بر مادرمان، دخترِ پیامبر گذشته است.