«پسرم، برخی پرسش‌ها پرسش عمرند‌. گذار سال و ده سال، کافی نیست. باید پاسخ مثل چشمه‌ای از جانت بجوشد. خواندنی نیست، شدنی است!»

آقای عامری که کنار نشسته بود، گفت خدا خیرت بدهد. احمد فراهانی راست گفت این آخوند با همهٔ آخوندا که ما دیده‌ایم، فرق داره. چرا در این ده، خودش را حبس کرده؟! گفتم او که از همه آزادتر است‌. شیخ شاد بی‌خانقاه است! برایش این بیت مورد علاقهٔ حاج‌آخوند را خواندم: رطل گرانم دِه ای مرید خرابات شادی شیخی که خانقاه ندارد

سکینه خانم تُنگ بلور شربت انگور برایمان آورد... حاج آخوند جلدی برخاست و تُنگ را از دست سکینه خانم گرفت و شانه‌اش را بوسید... حاج آخوند که رفت، اولین حرفی که احمد با ذوق و شتاب و شادمانه زد این بود: «این آخوند با همهٔ آخوندا فرق داره!» بعد رو به آقای عامری کرد و گفت: «تا به حال آخوند ندیده بودیم شانهٔ زنش را ماچ کند!»

ما به جهان آمده‌ایم تا هستی و خدا و انسان را تماشا کنیم. تا صدای هستی را بشنویم. تا با هستی هم‌آوا بشویم. تا جان ما رنگی از آن آرامش آرمانی بگیرد.

خیام می‌داند که توانایی خرد انسانی محدود است. کُنهِ خرد ما اگر آفتاب ایمان بر آن نتابد، جان ما آرام نمی‌گیرد. کنهِ خردم درخور اثبات تو نیست واندیشهٔ من به جز مناجات تو نیست من ذات تو را به واجبی کی دانم دانندهٔ ذات تو به جز ذات تو نیست

شاید تفاوت من با استادان دانشگاه دربارهٔ خیام و یا حافظ این باشد که آن‌ها درس می‌دهند. ما در روستایمان با خیام و حافظ زندگی می‌کنیم. زندگی در روستا، چشم شما را تیز و نگاه شما را صیقل می‌زند.

«در نهایت همهٔ ما جز مخلوقات بشری نیستیم که به یک شکل می‌خندیم و دنیا روزی خواهد فهمید که ما فقط خواستیم مثل ملتی آزاد زندگی کنیم؛ ملتی که امید و کرامت و هدف دارد. این همه چیز است.»

«اگر فقط یک آرزو داشته باشم حیات، این است که قبل آن که بمیرم یک بار دیگر خاک خانه‌ام را لمس کنم حیات. هیچ چیز مهم‌تر از این نیست! هر چقدر ریشه‌هایت عمیق‌تر باشد، ساقه‌ات بلندتر و قوی‌تر خواهد بود اما اگر ریشه‌هایت را از ته قطع کنند، تو رو به پژمردگی و خشکی می‌روی. تمام خواسته‌ام این است که روی زمین خودم بمیرم نه توی خانهٔ دخترم، بلکه توی خانهٔ خودم. »

« با به اشتراک گذاشتن اشعار عارفانه‌ای که آشفته حالی‌های زندگی مدرن مرا درمان کرد، چیزهای بیشتری از ساختن یک راه واحد در مقابل شما آموخته‌ام. نخست این که چنین راه یگانه‌ای اصلا وجود ندارد. با دنبال کردن نصایح مولانا هر کس باید راه و رسم یگانهٔ خودش را بسازد. درنهایت، آموزه‌های او، ما را به منبع اصلی وجودمان، به گوهر وجودمان، به هدفمان و به معشوق می‌رساند.»

«چگونه زن بودن» همه‌جا در تاریخ ملتهای مسلمان و توده‌های محروم در امت اسلامی، فاطمه منبع الهام آزادی و حق‌خواهی و عدالت‌طلبی و مبارزه با ستم و قساوت و تبعیض بوده است. از شخصیت فاطمه سخن گفتن بسیار دشوار است. فاطمه یک «زن» بود آنچنان که اسلام می‌خواهد که زن باشد. تصویر سیمای او را پیامبر، خود رسم کرده بود و او را در کوره‌های سختی و فقر و مبارزه و آموزش‌های عمیق و شگفت انسانی خویش پرورده و ناب ساخته بود. وی در همهٔ ابعاد گوناگون «زن بودن» نمونه شده بود. مظهر یک «دختر» در برابر پدرش. مظهر یک «همسر» در برابر شویش. مظهر یک «مادر» در برابر فرزندانش. مظهر یک «زن مبارز و مسئول»در برابر زمانش و سرنوشت جامعه‌اش. وی خود یک «امام» است. یعنی یک نمونهٔ مثالی، یک «اسوه» برای هر زن که می خواهد «شدن خویش» را خود انتخاب کند. او با طفولیت شگفتش، با مبارزه‌ مدامش در دو جبههٔ داخلی و خارجی، در خانهٔ پدرش، خانهٔ همسرش، در جامعه‌اش، در اندیشه و رفتار و زندگی‌اش، «چگونه بودن» را به زن پاسخ می دهد.

« فاطمه، فاطمه است » ـ فاطمه کار کن، که فردا من هیچ کاری برای تو نمی‌توانم کرد. از لحن سخت و شیوهٔ رفتار پیغمبر با فاطمه پیداست که فاطمه دیگر است و دختران دیگر وی، دیگر. پیغمبر، فاطمه‌اش را از این که در روز بازپسین و در برابر عدالت حاکم بر هستی و در برابر حاکم جهان بتواند یاری کند و از بیراهه نجاتش دهد، مأیوس می‌کند. فاطمه باید خودش فاطمه شود. دختر محمد بودن آن‌جا به کارش نمی آید. این‌جا می‌تواند به کارش آید و آن هم برای «فاطمه شدن» و اگر نشد، باخته است.

«انا اعطیناک الکوثر، فصل لربک وانحر، انّ شانئک هو الابتر» به تو «کوثر» عطا کردیم ای محمد (ص). پس برای پروردگارت نماز بگزار و شتر قربانی کن. همانا دشمن کینه‌توز تو، هم او ابتر است. او با ده پسر، ابتر، عقیم و بی‌دنباله است! به تو کوثر را دادیم، فاطمه را. این چنین است که «انقلاب» در عمق وجدان زمان پدید می‌آید!

«سه چهرهٔ زن» در جامعه و فرهنگ اسلامی، سه چهره از زن داریم: یکی چهرهٔ زن سنتی است و مقدس‌مآب؛ و یکی چهرهٔ زن متجدد و اروپایی‌مآب که تازه شروع به رشد و تکثیر کرده است و یکی هم چهرهٔ فاطمه، و زنان «فاطمه‌وار»! که هیچ شباهت و وجه مشترکی با چهره‌ای به نام زن سنتی ندارد. سیمایی که از زن سنتی در ذهن افراد وفادار به مذهب در جامعه ما تصویر شده است با سیمای فاطمه همان‌قدر دور و بیگانه است که چهرهٔ فاطمه با چهرهٔ زن مدرن.

بنیاد حکومت اسلامی بر اجرای عدالت است، در غیر این صورت، از اسلام دم زدن ادعا خواهد بود و چیزی بی‌بنیاد. و انقلاب جز با سقوط سه طاغوت، تحقق نخواهد یافت، و انقلاب نخواهد بود: طاغوت سیاسی (فرعون) طاغوت اقتصادی (قارون) طاغوت فرهنگی (هامان) در انقلاب ما فقط طاغوت سیاسی ساقط شد. و مشکل بزرگ این است که اگر طاغوت اقتصادی (سرمایه‌دار) برجای ماند، خودش تبدیل به طاغوت سیاسی می‌شود.

و شب عاشورا و روز عاشورا، هر دو یک عبادت است، شب در وجه «نماز» و روز در وجه «عدالت‌خواهی» و قتال با دشمن توحید و عدل.

انسانی که در طلب عدالت نباشد، در طلب انسانیت نیست. و انسانی که در طلب انسانیت نباشد، در طلب حقیقت نیست. و انسانی که در طلب حقیقت نباشد، در طلب خدا نیست. و انسانی که در طلب خدا نباشد، خود را و موقعیت کائناتی خود را فراموش کرده است.

من، به نسل‌های جوان امروز و فردا، و فردا‌های تاریخ اعلام می‌کنم که شأن کبیر «انسان ارزشی»، نشر «پیام الهی»، در هنگامه های حماسه‌های بزرگ یا در خاموشی‌های ضد تعهد است؛ جز این پیام (توحید-عدالت)، هیچ پیامی، ارزش «باورداری» و «اعلام‌گری» و «حماسه گستری» ندارد؛ و خواهید پذیرفت که هرگونه سست‌انگاری، یا هجوم و تهاجم به این پیام، تهاجم است به «ذات ارزش» و «کرامت انسان»، در تداوم سیال لحظه‌ها و ایام...