بریده‌ کتاب‌های به صرف قهوه و پیتا؛ سفرنامه و عکس های بوسنی و هرزگوین

پرسیدیم: "این هایی که می آیند لبخند می زنند، گزارش تهیه می کنند، و با دوربین بینتان می چرخند، خیلی هایشان همان هایی هستند که این بلا را سرتان آوردند، چطور با این قضیه کنار می آیید؟ " خندید؛ از آن خنده های آتش زننده که "می دانیم.ولی بوسنی ایران نیست، ما ضعیفیم! هیچ دست کمکی که به سمتمان دراز شود را رد نمیکنیم‌.."

حجاب بین مسلمانان بوسنی تعریف خاص خودش را دارد.سارایوو شهری است که بیشترین جمعیت مسلمان را در بوسنی دارد.ولی با گردش در شهر چنین چیزی به ذهنتان نمی رسد.فرهنگ بوسنی به شدت تخت تاثیر ترکیه است و این تاثیر را در اسلامشان، در نوع غذاهایشان، و چیزهای دیگر می شود دید.

《 مسلمانان موهایی بور و چشمانی آبی رنگ دارند. چرا که این بار اسلام از شرق اروپا سر برآورده است. 》

موستار برای ما ایرانی ها اهمیت دیگری هم دارد.اینجا محل شهادت محمد حسین نواب است.

ساختمان کتابخانه راه راه کرم نارنجی است با ترکیبی از معماری عثمانی و غربی. در زمان محاصره سارایوو، داخل کتابخانه طی سه روزی که بمب سرش ریختند، آتش گرفت و کتابداران و مردم صف کشیدند تا کتاب ها را خارج کنند.طوری که می گویند تا یک هفته بارانی از ذرات کاغذ سوخته روی شهر می باریده، چه باران غم انگیزی‌‌...

صرب ها، بعد از تجاوز، آن هارا تا ماه هفتم هشتم بارداری در اردوگاه نگه می داشتند تا به باقی ماندن میوه تجاوزشان مطمئن شوند و بعد اسرا را مبادله می کردند. دخترها معمولا، با یک بچه صرب در شکم، از طرف پدرها و برادرهایشان هم مورد استقبال قرار نمی گرفتند. زنان متاهل هم اوضاعشان بهتر از این نبود، به هیلی از آن ها در حضور شوهران و فرزندانشان ...

مخصوصا که لنگ لنگان زبان فرانسوی هم بلد باشی و آن ها از علاقه ات به فرانسه و ایفلش باخبر باشند. مخصوصاتر این که سفر اولت باشد به خارج از کشور (کربلا وطن است، خارج محسوب نمی شود). برای سفر اول انتخاب های ساده تر و جذابتر و ارزان تر وجود دارد که اولینش همین کشور دوست و همسایه ترکیه ، نشد گرجستان ، نشد... خب پس ما چرا بوسنی و هرزگوین میرویم؟

"و احتمالا برای هر مردی دست کم یک شهر وجود دارد که دیر یا زود به یک دختر تبدیل می شود.این که مرد آن دختر را تا چه حد خوب یا بد می شناسد لزوماً تأثیری بر این استحاله نمی گذارد. دختر آنجا بود، تمام شهر بود، و کاری اش هم نمی شد کرد."

درد گورهای دسته جمعی اولیه و ثانویه همین است. امسال یک تکه استخوان از یک گور پیدا می‌شود، سال بعد یک استخوان از یک گور دیگر. مادری یک بار یک تکه از بچه‌اش را دفن می‌کند. می‌نشیند بالای سر قبرش، گریه می‌کند، خودش را می‌زند، و هر کار دیگری که از دستش برمی‌آید می‌کند و می‌رود. بعد امید می‌بندد به سردی خاک. اما سال دیگر دوباره زنگ در خانه‌شان را می‌زنند که یک تکه دیگر از پسرتان... مادری می‌گفت ۱۰ سال است که دارد می‌آید و هر بار استخوان یک جای بچه‌اش را در گور می‌گذارد. اینجا روی سردی خاک نمی‌شود حساب کرد.

هر گوشه خانه بوی خاطره‌ی ایرانی می‌دهد. این شب اصلاً وسط ایرانی هستیم در دل بوسنی. یکی از بهترین قورمه‌سبزی‌های عمرم را در سارایوو، و به دستپخت آلما خانم بوسنیایی می‌خورم. آلما خانم به مناسبت تولد حضرت معصومه برای خانم‌های گروه هدیه کوچکی گرفته؛ یک شمع معطر هرمی شکل که وقتی اسم دخترها رویش است، قطعاً، رنگی به جز صورتی نمی‌تواند داشته باشد! این همه مهربانی توی خانه کوچکشان در سارایوو جا نمی‌شود . فکر کنید در یک شهر یا کشوری دور از خانواده‌تان زندگی کنید، یک یا چند نفر از اعضای خانواده‌تان بیایند دیدن شما؛ آن هم فقط برای چند روز، چطور مثل پروانه دورش می‌چرخید و هر کاری می‌کنید تا به آن‌ها خوش بگذرد؟ آقا مجید و آلما خانم و بچه‌ها همین قدر به ما محبت دارند.

شهید رسول چطور خودش را این طور در دل مردمی این قدر متفاوت در این گوشه دنیا جا کرده که هنوز هم سالگرد شهادتش مراسم می گیرند و خیابان به نامش می کنند؟ مسلمان هایی که مشروب پای ثابت سفره شان بود و سربازها با دوست دخترشان توی پادگان قرار می گذاشتند! شهید رسول یکی از آن ها شده بود. به قول خودش یک ایرانی بوسنیایی. می‌رفت به خانه هایشان. برای بچه ها شکلات وبرای بزرگ ترها، حتی اگر هیچ نداشت، یک بسته سیگار می برد و می نشست پای درددلشان. فنجان فنجان قهوه می خورد و لابه‌لای شوخی و بازی هم حرف هایش را می زد. این طور بود که به خاطر او مشروب نمی آوردند سر سفره و حجاب زن هایشان سفت تر شده بود.

شهردار الان ویسوکو اولین خانم شهردار محجبه بوسنی است.اما خیابانی که ما می خواهیم به دیدنش برویم سلیقه یکی از شهردارهای سابق ویسوکو است.بهترین خیابان این شهر خیابانی وسیع است که دو طرفش را در خت های بلند و سرسبزی پوشانده که در بالای آسمان خم شده اند و به هم رسیده اند و خیابان را مسقف کرده اند. اول خیابان از ماشین پیاده می شویم. دختری کیفش را کج روی شانه اش انداخته و سوار بر دوچرخه جلویم می گذرد.تابلوی سبز رنگ اسم خیابان را که می بینم تمام این سفر مثل یک دور فیلم تند از جلوی چشمم رد می شود.اسم خیابان این است: شهید رسول.