«پاگرد» نوشته‌ی محمد حسن شهسواری، نویسنده و روزنامه‌نگار جوان، رمانی است که در پاییز امسال منتشر شده‌است. شهسواری با هدف ساختن الگوی کوچکی از جامعه معاصر، مجموعه ای از آدم‌های امروزی را با ویژگی‌های متفاوت در کنار هم جمع کرده است (روشنفکری که به پوچی رسیده، عاشق سینه چاک دختری از نسل دیروز و مهندسی که در هر کاری سعی و خطا می‌کند) و در فصل‌های متعدد زندگی آنها را با  دو خط سیر عمده پی گرفته‌است. یکی از فصل‌های مربوط به شخصیتی به نام بیژن است که فاصله‌ی 15 تا 32 سالگی، در زمان‌ها و نقش‌های متفاوت ظاهر شده؛ و دیگری، داستان کوچه‌ی بن بستی است که درگیری‌های خیابانی، بیژن و چند شخصیت فرعی دیگر را به آن‌جا کشاند و قرار است همه‌ی خطوط داستانی در همین کوچه‌ی بن بست به هم برسند.

هفته‌نامه‌ی همشهری جوان، شماره‌ی 1، دی 1383.
        

          بالاخره اولین رمان استاد شهسواری تمام شد
یکی از غصه ها و حسرت هایم این است که هنوز کتاب کامل و جامع و دقیق و بدون مثال حرکت در مه ایشان را نخوانده ام. امیدوارم هر چه زودتر این غم به شادی و لذت خواندن کتاب بدل شود...
رمان پاگرد رمان عالی نیست ولی رمان خوب و قابل خواندنی است و قطعا به یک بار خواندنش می ارزد.
روایت غیر خطی و نحوه روایت در فصل های مختلف، خصوصا نحوه روایت و فرم مونولوگ های پیرمرد بهیاری را دوست داشتم و لذت می‌بردم (جدای از محتوای مونولوگ ها). 
بهترین فصل های کتاب از نظرم فصل های نوجوانی شخصیت اصلی‌ست که به نظرم بسیار هنرمندانه اتفاقات و حس ها کنار هم چیده شده اند و برای شخص من اون فصل ها بودند که در ضربان قلبم تاثیر داشتند.
داستان، داستانی سیاسی‌ هست و این که در بسیاری از نقاط اثر این حس شود طبیعی‌ست. اما در بعضی مواقع رمان تبدیل به بیانیه سیاسی شاید می‌شود و در لفافه تا حد زیادی شعارگونه نوعی از تفکر در این کشور نقد می‌شود و خب این یکی از ضعف های اثر است.
در کل ممنونم از استاد شهسواری عزیز و امیدوارم علاوه بر حرکت در مه، به زودی دیگر آثار ایشون، خصوصا ایران‌شهر را بخوانم...
        

          «اشکال از من است که همیشه به دورها خیره بودم یا از تو که همیشه برای نزدیک‌ترین هدفت می‌جنگیدی؟»


پاگرد، اولین رمانِ آقای نویسنده است. شاید به عنوان رمان اول خوب باشد اما اگر بخواهیم بدون توجه به اولین بودنش به آن دقیق شویم، با اثری کاملا معمولی و حتا کم‌تر از آن روبرو هستیم. شخصیت‌ها در تیپ باقی مانده‌اند و در چندین جای کتاب شاهد شعارزدگی‌هایی هستیم که متاسفانه تاریخ انقضایش گذشته است. شخصیت اصلیِ داستان هم اغراق‌شده توصیف می‌شود و البته خام می‌ماند.
پاگرد که اسم داستان را یدک می‌کشد، در خانه‌ای قدیمی حوالی دانشگاه تهران است و محل جمع‌شدن اتفاقی عده‌ای جوان در هنگام ماجرای کوی دانشگاه است. این خانه و پاگردش یک ظرفیتِ از دست‌رفته است. موقعیت و مکانی که می‌توانست شخصیت پیدا کند و نکرده است.
پاگرد بیشتر از آن که یک رمان باشد، یک بیانیهٔ غلوشدهٔ سیاسی است که پشت یک شبهِ‌داستانِ  مُقطع، پنهان شده است.
بخوانیمش؟ نمی‌دانم.
        

          برای من که آقای شهسواری را همواره از استادهای خودم می‌دانم، خواندن این کتاب مهم بود و چقدر خوش‌حال شدم که اولین رمان ایشان را بعد از مطالعه‌ی چندجلد از آخرین رمانشان خواندم!
جالب بود... گاهی حس می‌کردم چقدر درست است برای اولین اثر بودن... گاهی حس می‌کردم نمی‌فهمم... و یقین می‌کردم که بله! آدم مستعد، برای نویسنده شدن باید خود را بکشد! و می‌شود! حتما می‌شود!