بچه که بودم، می‌رفتم در کتابخانه‌ی مادر و پدرم پناه می‌گرفتم و دنبال یک کتاب جالب بودم، در یک سرسرا که از محیط اصلی خانه جدا بود، در بعدازظهرهای بلند که باید می‌خوابیدم، ولی انرژی خورشیدی داشتم و خوابم نمی‌بُرد. 
بعد از مدتی زیر و رو کردن و کتاب‌ها و دفترهای یادداشت مادر و پدر را ورق زدن، یک بار این دایرة‌المعارف هنر را برداشتم که جلدش جذاب نبود البته، ولی هم هنر را خیلی قشنگ به نستعلیق نوشته بود و هم نام کسی که آن را نوشته بود و گردآورده بود _رویین پاکباز_ در نظرم سخت زیبا آمد. یک جایی، تقریباً میان کتاب، ورق‌هایی بود با جنسی میان کاغذ گلاسه، کاغذ مُهرخورده‌ی خطاطی و کاغذ عروسکی. ولی هیچ‌کدام نبود، جنس اعلای خاص دیگری داشت. با بهترین کیفیت چاپ و وسواس در نشستن رنگ‌ها به همان شکل و تُناژی که باید، نقاشی‌های بی‌نظیری روی این کاغذها چاپ شده بود که برای من دنیایی بود بس شگفت. از نقاشی‌های کلیسایی و مریمِ مادر و مسیحی که با دست و پای خونین از صلیب پایین می‌کشندش، تا آن مرد اروپایی با همسر باردارش که دست در دست هم رو کرده‌اند به روی نقاش و یک آینه‌ی کوژ پشت سرشان دارند، تا نقاشی لاشه‌ی گاو در سلاخ‌خانه و زنی در لباس سنتی توری، یا دختری که جلوی بار ایستاده، با شاخه‌های گل در پیش‌سینه‌اش. و البته یکی دو نقاشی ایرانی و آخرهاش، نقاشی‌های مدرن، مثلاً نقاشی ایجاد شکاف در بافتی نرم، یا نقاشی ازدحام کارمندان در ابتدای صبح، که به هیأت اشکالی هندسی درآمده بودند و از خودِ خودیِ‌شان دور دور بودند. خلاصه در آن بعدازظهرهای کودکی، چنان محو نقاشی‌ها می‌شدم و متأثر از این تصاویر، که وصفش نتوانم کنم. این تماشا تا سال‌ها ادامه داشت، تا نوجوانی من، که دیگر نوشته‌های دو سُتونه‌ی باقی کتاب برایم جذاب شده بود و آرام آرام می‌خواندم. من از این کتاب بسیار آموختم. رویین پاکباز نقاشی است که در پاریس زیبایی‌شناسی خوانده و در تئوریزه کردن و عرضه‌ی تاریخ هنر به فارسی نقش به‌سزایی دارد. از او بسیار آموختم و کاش عمرش طولانی و به‌خرّمی باشد. 
این کتاب برای آشنایی هر فرد باسوادی با امهاتی که در تاریخ هنر گذشته است ضروری است.
        

          ویراست تازه‌ی دایرةالمعارف هنر به‌تازگی در انتشارات فرهنگ معاصر منتشر شده است. سرپرست تدوین این کتاب سه جلدی رویین پاک‌باز است. ویراست اول این کتاب اولین بار در سال 1378 در یک جلد منتشر شد و به چاپ‌های متعدد رسید. در جلد اول ویراست تازه مدخل‌های الف-س آمده، در جلد دوم مدخل‌های ش-ی درج شده  و در جلد سوم مباحث تاریخ‌شناسی و مضمون‌شناسی و همین‌طور نمایه می‌بینیم.


ماه‌نامه‌ی شهر کتاب، شماره‌ی دهم، سال ۱۳۹۵.