یادداشت‌های محمد هادی قمی (4)

          موضوع کتاب بسیار جالب است، اما متاسفانه مطالب آن صرفاً به بدیهیات اشاره دارد. تمام محتوای کتاب را می‌توان در پنج صفحه خلاصه کرد. بنابراین مطالعه آن را توصیه نمی‌کنم.
        

          کتاب «فرم، فضا و نظم» الفبای معماری را به شکلی ساده اما در عین حال عمیق بررسی می‌کند. سادگی آن از این جهت قابل توجه است که مطالب را از ابتدایی‌ترین مفاهیم همچون نقطه آغاز می‌کند و به تدریج به خط، صفحه و حجم می‌پردازد. اما آن‌چه این کتاب را عمیق می‌سازد، پرداخت دقیق و موشکافانه به همین مفاهیم پایه و تبیین ارتباط و ویژگی‌های میان آن‌هاست.
ویژگی جذاب این کتاب این است که هر سال که این کتاب را می‌خوانم، نکات جدید و ارزشمندی از دلش کشف می‌کنم. به نظرم مطالعه‌ی این کتاب برای معماران امری واجب و ضروری است.
        

          این کتاب یکی از منابع ارزشمند و قابل توصیه برای معماران، شهرسازان و علاقه‌مندان به توسعه شهری پایدار است. به‌زبان ساده، پایداری را این‌گونه توضیح می‌دهد: «امروز باید به فردا بیندیشیم.» رویکرد کتاب جامع است و تلاش می‌کند مسئله‌ی پایداری را نه تنها از جنبه‌های زیست‌محیطی، بلکه از زاویه‌های مختلف مانند اهمیت اصوات محیطی، تراکم جمعیتی، شیوه‌های به‌کارگیری مصالح، و حتی روانشناسی محیط مورد بررسی قرار دهد.
        

          به نظر می‌رسد بحث پایداری در معماری ایران بیشتر به یک ژست  بدل شده تا یک واقعیت اجرایی؛ هنوز این مفهوم نتوانسته در عمل جایگاه واقعی خود را پیدا کند. بنابراین، لازم است به صورت ریشه‌ای و عمیق‌تر به مفاهیم پایداری پرداخته شود.
از طرف دیگر، بسیاری از پروژه‌هایی که با عنوان پایداری معرفی می‌شوند، بیشتر به دنبال جلب توجه و جذب مخاطب هستند تا تحقق عملی اصول پایداری. نبود چارچوب‌های بومی و بی‌توجهی به زمینه‌های اقلیمی و فرهنگی ایران باعث شده الگوبرداری صرف از معماری غربی، کارایی لازم را نداشته باشد.
به عقیده‌ی من، مسیر دستیابی به معماری پایدار در ایران از بازخوانی ریشه‌های معماری بومی، آموزش اصولی و تدوین سیاست‌های اجرایی مبتنی بر واقعیت‌های بومی می‌گذرد. تا زمانی که این تغییر نگرش به‌صورت جدی به جریان نیفتد، پایداری همچنان به همان ژست و شعار باقی خواهد ماند.