یادداشت محمد مهدی

        باسمه
⚠️ با توجه به اینکه کتاب‌های این مجموعه پیوستگی معنایی دارن، این یادداشت رو هم در ادامه یادداشت‌های مربوط به جلدهای قبلی می‌نویسم. کلیات، به خصوص نقاط قوت و ضعف کلی، باز هم اینجا موضوعیت داره که از تکرارش صرف‌نظر می‌کنم.
🔰 جلد سوم، مجدداً به غرب برگشته و بازه رنسانس و روشنگری رو بررسی می‌کنه. با توجه به اینکه انسان معاصر هنوز هم تعاملات مستقیم و غیرمستقیم زیادی با محصولات فکری و صنعتی اون دوران - به خصوص عصر روشنگری - داره، مرور جمع و جور و «نسبتاً» مفید به فایده‌ای هست.
با این حال در برخی موارد، به ویژه مسائل اقتصادی، کمیتش خیلی لنگ می‌زنه:
🔰 بعضی جاها استدلال معکوس می‌بینیم؛ مثلاً ونیز ثروتمند شد چون سیاست دولت‌شهر در دست تجار بود. این در حالی هست که ابتدا ونیز ثروتمند شد و بعداً تجار با استفاده از اون ثروت، قدرت سیاسی به دست آوردن. جالبه که اصلاً یکی از عوامل افول دولت‌شهر ونیز، همین سیاست‌گذاری تجار بود...
🔰 در یه مورد دیگه هم میگه ورود طلا از مستعمرات، باعث بالا رفتن قیمت‌ها (به جهت افزایش نقدینگی طبیعتاً) شد؛ اما قیمت زمین ثابت موند. می‌دونیم که الآن این مسئله ورود خارج از روند درآمد (یعنی به خاطر افزایش تولید شما نیست؛ به خاطر افزایش بهای تولید شماست) به اقتصاد، منجر به بیماری هلندی میشه. طلا هم در اون زمان، ارز جهان‌روا بوده دیگه. با این حال، یکی از عوارض بیماری هلندی که اتفاقاً در کوتاه‌مدت هم مشاهده میشه، افزایش بهای مسکن هست. چرا؟ چون ارز جهان‌روا امکان تأمین تقاضا از خارج رو فراهم می‌کنه؛ اما زمین مطلوب ساخت‌وساز رو دیگه نمی‌تونه و مشکلات بعدی... به نظر میاد اینجا «علیّت» درست نیست و شاید «هم‌بستگی» عنوان بهتری بوده باشه...
🔰 کلاً در این جلد، ضعف بارز در فهم مسائل اقتصادی مشهوده؛ مثلاً توضیح مرکانتیلیسم، ایده آدام اسمیت و حتی نهاده‌های تولید...
🔰 در مواردی هم بیش از حد ساده‌سازی شده؛ مثلاً عنوان پادشاه آلمان یا مهاجرت به ایتالیا زیاد دیده میشه. این در حال هست که کشور ایتالیا یا آلمان مدت‌ها وجود خارجی نداشته و تبدیل به تعداد زیادی دوک‌نشین و دولت‌شهر شده بودن. توضیح بسیط نباید منجر به نتیجه غلط بشه.‌..
🔰 و باز هم تلاش‌های خستگی‌ناپذیری در توجیه کلیسا؛ چه در حالت انفعالی و چه در حالت کنش/ واکنشی... سوالاتی که کلیسا براش پاسخ نداشت رو معلول اباحه گری بورژوازی می‌دونه، برای تبرئه کلیسا در مورد مقابله با علم جدید تلاش می‌کنه و حتی علت فساد کلیسا رو افساد جامعه می‌دونه...

☑️ این جلد به نسبت جلدهای قبلی شلخته‌تر بود؛ به این معنا که روند و روایت منسجمی نداشت و تا حد زیادی تبدیل به همون چیزی شده بود که تلاش داشت نباشه: «وقایع‌نگاری به جای مطالعه تاریخ»... اگه می‌خواین در ادامه مجموعه مطالعه‌اش کنین که هیچی؛ ولی به عنوان مطالعه جداگانه درباره این بازه زمانی، شاید منابع مناسب دیگه‌ای هم باشه...