یادداشت رضا شعبانی

        "سووشون" اثر سیمین دانشور رمانی است تاریخی، هنری، حماسی، رمزی و رئالیستی با رگه‌هایی از رمانتسیم. بُعد رمزی آن عمق تاریخی-‌ فرهنگی و جنبه فلسفی خاصی به آن داده است. لایه روایی آن داستانی جذاب با مظاهر فرهنگ و تمدن ایرانی و با اوصاف شاعرانه است؛ امّا لایه زیرین و رمزی آن کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ و شکست جبهه ملی، و خدمت و خیانت تعدادی از رجال مؤثر در این واقعه و واکنش برخی از روشنفکران را پس از این واقعه نشان می‌دهد. 

دانشور برای نمایش لایه زیرین، به برخی از شخصیت‌های داستانی، حیوانات و اشیا، کارکرد رمزی داده است. در عین حال برای بازشناسی رمزها قرائنی را به شیوه‌های متنوع خلق کرده است. 

او در گفت‌وگو با هوشنگ گلشیری صراحتا گفته است که قتل یوسف رمزی از سقوط مصدق و هدف رمان بازگویی کودتای ۲۸ مرداد ۳۲ است. 
روز مرگ یوسف، ابوالقاسم‌خان می‌پرسد: «پسان فردا چه روزی می‌شود؟ و صدای خسرو: سی و یک مرداد» (ص ۲۶۲). 

بنابراین در لایه رمزی، خلاصه رمان این است که مقارن جنگ جهانی دوم اختیارات امور ایران در دست اجنبی است و تنها مانع راه بیگانگان، مصدّق، از میان برداشته می‌شود و مردم نمی‌توانند کاری از پیش ببرند و کشور به دست سرسپردگان بیگانگان می‌افتد. در نتیجه امکانات مملکت که باید به مصرف عمومی برسد، برای برآوردن نیازهای بیگانگان به کار گرفته می‌شود. 

تکمله۱: سووشون در تیر ماه ۱۳۴۸ منتشر شد؛ دو ماه قبل از اینکه سیمین، جلالِ زندگی‌اش را از دست دهد.