یادداشت سعید بیگی

        رونمایی از نکته‌ای جالب، در بارۀ رُمانِ «فیل در تاریکی» اثر زنده‌یاد «قاسم هاشمی نژاد»

نسخۀ کتابِ «فیل در تاریکی» من؛ در 155 صفحه (در چاپخانۀ فاروس ایران) در سال 1358 و در کتاب زمان چاپ و منتشر شده ست.

داستان کتاب در 8 روز که با نام روزهای هفته نام‌گذاری شده اتفاق می‌افتد. ماجرا از این یکشنبه شروع می‌شود و در روز یکشنبۀ هفتۀ بعد به اتمام می‌رسد.

در واقع عنوان 8 فصل کتاب، نام روزهای هفته است و در هر فصل، ما چند بخش داریم که با شماره (یک، دو، سه، چهار، پنج، ...) مشخص شده‌اند.

نثر کتاب زیبا، فاخر و خواندنی است. داستان به زبان نوشتاری روایت می‌شود و فقط در نقل قول‌ها واژگان می‌شکنند و به زبان گفتاری بیان می‌شوند. زبان نوشته روان است و خوشخوان و ابدا خواننده را خسته نمی‌کند.

این نخستین اثری است که از زنده‌یاد «قاسم هاشمی نژاد» می‌خوانم. این کتاب را از طریق جستجوی اینترنتی و از کتاب‌فروشی‌های سایت تُرُب خریدم.

چاپ کتاب ابدا خوب نیست و گویا در چاپخانه‌ای زیرزمینی و بدون شناسنامه و بدون مجوز تکثیر و منتشر شده باشد. به نظرم از آن چاپ‌های افست بی نام و نشان و بی صاحب و غیرمُجاز باشد!

اما باید همین را هم غنیمت بدانیم، چون کتابی شبیه این با چاپ خوب، قیمتی نجومی دارد و شوربختانه برخی ناشران، ابدا به فکر جیب قشر کتابخوان نیستند و تنها سودای سودِ خویش به سر دارند. بگذریم.

نویسنده فضای شهری پیش از انقلاب را بسیار خوب و مناسب تصویر کرده و وضعیت اجتماعی و ارتباطات مردم در آن دوران را به خوبی نشان داده و به جز یکی دو اشارۀ سطحی به مسائل سیاسی اشاره نکرده است. 

من وقتی داستان را شروع کردم و از صفحۀ 20 گذشتم، گویی کسی در گوش و ذهنم فریاد می‌زد که این ماجرا به نظر آشنا است! اما هر چه فکر کردم و تلاش کردم چیزی به خاطر بیاورم، مقبول نیفتاد و صفحۀ حافظه‌ام یک‌دست سفید بود.

تا اینکه به صفحات 30 و 31 رسیدم و وقتی آن خانم مشکی‌پوش (خانم مهستی) وارد تعمیرگاه شد و بلافاصله پشت سرش، آن مرد درشت‌اندام در فولکس واگن (به قول جلال امین، سعدی شیرازی) وارد تعمیرگاه شد و هر دو از ماشین بنز سبز موردی خوششان آمد و خواستند آن را بخرند، همه چیز یادم آمد.

و متوجه شدم که یک فیلم سینمایی با داستانی شبیه به این ماجرا دیده‌ام و هر چه جلوتر رفتم، نشانه‌های بیشتری دالِّ بر اقتباس زنده یاد «قاسم هاشمی نژاد» از این فیلم و داستان دیدم و آن منبع فیلمی بر اساس کتابِ جالبی بود به نام: «شاهینِ مالت!»

کتاب «شاهینِ مالت» نوشتۀ دشیل همت است و من هنگامی که کتابِ «فیل در تاریکی» را به پایان رساندم؛ در پایان کتاب نوشتم: مطالعۀ کتابِ زیبای «فیل در تاریکی» یا همان (شاهین مالت ایرانی) به پایان رسید!

البته این دو داستان «فیل در تاریکی» از قاسم هاشمی نژاد و «شاهین مالت» از دشیل همت؛ دقیقا منطبق با یکدیگر نیستند، هر چند در بخش‌های زیادی شبیه یکدیگرند.

هاشمی نژاد در پس این ماجرا اهدافی فوق العاده جالب و خواندنی داشته که از شخصیتی چون او به هیچ روی عجیب نیست! 

دوستانی که مایل به بررسی و دریافت منظور هاشمی نژاد در این رمان هستند؛ لطفا به یادداشت‌های دوستان، در صفحۀ کتابِ «فیل در تاریکی» در بهخوان مراجعه فرمایند.

به هر روی، این اقتباس چیزی از ارزش‌های کتاب کم نمی‌کند. زیرا نویسنده به قدری نامدار و توانمند است که موضوع را به وام گرفته و داستانی ایرانی (ایرانیزه) بر اساس آن برساخته است. روحش شاد و یادش گرامی.

علاقه‌مندان به داستان‌های ایرانی و این نویسندۀ خوش‌قلم را به خواندن این کتاب جالب دعوت می‌کنم.