یادداشت ماهنامه‌ی شهر کتاب

        به افتخار زبان‌شناس محبوب 
درباره‌ی کتاب جشن‌نامه‌ی دکتر کورش صفوی

کورش صفوی، استاد زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی، بیش از سه دهه آموزگاری کرده است. شاگردان بسیاری پرورده و کتاب‌ها و مقالات متعددی هم نوشته و ترجمه کرده است. غیر از ترجمه‌ی کتاب‌هایی نظیر دنیای سوفی و محفل فیلسوفان خاموش، شیوه‌ی صفوی در تدریس، مهارت او در ساده‌سازی مباحث، و البته طنز کم‌نظیرش نیز آوازه‌ی او را  فراتر از جمع زبان‌شناس‌ها برده است. مهرداد نغزگوی کهن و محمد راسخ‌مهند، اعضای هیئت‌علمی گروه زبان‌شناسی دانشگاه بوعلی همدان، و شاگردان سال‌های دور صفوی، دست‌به‌کار شده‌اند، و پیش‌ازآن‌که استادشان پای در شصت‌سالگی بگذارد، جشن‌نامه‌ای به افتخارش فراهم کرده‌اند. 
جشن‌نامه‌ی دکتر کورش صفوی با دو یادداشت کوتاه از گردآوردندگان، گفت‌وگویی خواندنی با صفوی و فهرستی از آثار او آغاز می‌شود. پس از آن، هجده مقاله در حوزه‌های گوناگون زبان‌شناسی و مسائل زبان فارسی آمده است. برخلاف برخی جشن‌نامه‌ها، در میان مقاله‌هایش اثری از «اخوانیّات» نیست. تمام مقاله‌ها را اعضای هیئت‌علمی گروه‌های زبان‌شناسی، در دانشگاه‌های مختلف از شهرهای گوناگون ایران، نوشته‌اند؛ چند نفری از هم‌نسلان دکتر صفوی‌اند و بیش‌ترشان از دو (و شاید سه) مختلف از دانشجویان او. از مقاله‌های «دو اسمه» و «چند اسمه» هم خوشبختانه خبری نیست. از دیگر محاسن کتاب هم این‌که، در ترتیب مقاله‌‌ها، ملاکی غیر از نظم الفبایی نام‌های نویسندگان را دخالت نداده و نام همه‌ی آن‌ها را هم، خوشبختانه، بدون «دکتر» و «استاد» و... نوشته‌اند. طرح جلد کتاب هم جذاب است و خاص. حروف‌نگاری‌اش البته بی‌عیب نیست (مثل اغلب کتاب‌هایی که این روزها می‌بینیم)، ولی برخی از مقاله‌ها و به‌خصوص مصاحبه‌ی اولش بسیار خواندنی است، حتی برای خیلی از «زبان‌نشناس‌ها».
امیدوارم وقتی تمام مقاله‌ها را خواندم، فرصتی باشد که مفصل‌تر دربراه‌ی این کتاب بنویسم. عجالتاً، چون مقاله‌های جشن‌نامه‌‌ها کم‌تر دیده و خوانده می‌شوند، بد نیست این قلم‌انداز با عناوین مقاله‌ها (و نام نویسنده‌ی هر مقاله) تمام شود:
1. «خط فارسی و ضرورت‌های امروز» (محرم اسلامی)؛
2. «تحلیلی شناختی از بازنمودِ زبانیِ مفهوم زمان» (آزیتا افراشی)؛
3. «تحلیلی کمینه‌گرا از گروه نقشی نمود در نحو زبان فارسی» (سید محمد حسینی معصوم)؛
4. «بررسی نقش اسطوره در جهان علم» (پروانه خسروی‌زاده)؛
5. «از "اجبار" تا "یقین": تکوین و تحول معانی وجهیِ "باید" بر اساس فرایند معین‌شدگی" (شادی داوری)؛
6. «تعیین مقوله‌ی مصدر در زبان فارسی» (محمد راسخ مهند)؛
7. «چند معنایی در اسامی مشتق از پسوند "ـگر"» (عادل رفیعی)؛
8. «چیستی متن در پرتو مؤلفه‌های درونی و برونی» (فرهاد ساسانی)؛
9. «از ارزشیابی تا نقد در ترجمه در پرتو نظریه‌های زبان‌شناسی» (گلرخ سعیدنیا)؛
10. «فعل پی‌بستی» (ویدا شقاقی)؛
11. بررسی چند اصطلاح دستور زبان فارسی» (علاءالدین طباطبایی)؛
12. «وزن ترانه‌ها در تصنیف‌های فارسی» (امید طبیب‌زاده)؛
13. نگاهی به پسوند «ـَـ‌ک در فارسی امروز» (فریبا قطره)؛
14. «پی جین در خدمت ایجاد طنز کلامی: بررسی موردیِ عربی آمیخته در رمان ماشاءالله خان در بارگاه هارون‌الرشید» (بهروز محمودی بختیاری)؛
15. «"اشتالانقوس" و اصل اصطلاح» (شهرام مدرس خیابانی)؛
16. آغازه‌ی هجا در فارسی معیار (گلناز مدرسی قوامی)؛
17. «معنا از منظرِ سنت زبان‌شناسی ایرانی‌ـ ‌اسلامی» محمد امین ناصح)؛
18. «امکانات تکریمی ارجاعی در فارسی نو» (مهرداد نغزگوی کهن).

به قلم الوند بهاری، ماهنامه‌ی «شهر کتاب»، سال یکم، شماره‌ی چهارم.