یادداشت احسان

        کتاب الهیات ادیان از منظر مسیحیت: رنگین‌کمان ایمان‌ها  تدوین نوشتاری جان هیک از انتقادات مطرح شده در سخنرانی‌های آبورن در مدرسه علمیه اتحادیه واقع در نیویورک در سال 1994 درباره ایده کثرت‌گروی دینی(Religious Pluralism) است. این کتاب در 6 فصل تدوین شده است، فصل اول به تشریح ایده کثرت‌گروی دینی می‌پردازد، فصل‌های دوم و سوم درباره انتقادات فلسفی است، فصل‌های چهارم و پنجم درباره انتقادات کلامی از هیک و همچنین انتقادات هیک از کلام مسیحیت است و در فصل ششم به امکان تغییر کثرت‌گروانه در مسیحیت و همچنین چند پیش‌بینی درباره آینده ادیان در جهان تا سال 2056 (60 سال بعد از نگارش کتاب) اشاره می‌کند.

استدلال کثرت گروی دینی هیک را می توان به شرح زیر صورت‌بندی کرد:
1.	مقدمه اول: در دوران ما آشنایی با ادیان بیشتر شده است. ما در زندگی روزمره با پیروان ادیان دیگر مواجه می‌شویم و می‌یابیم که ایشان در اخلاق، معنویت و عقلانیت تفاوت چندانی با ما ندارند به طوری که می‌توان گفت کمابیش با هم برابریم. همچنین با مطالعه الهیات و متون مقدس ادیان دیگر که به راحتی در دسترس است این نگاه تقویت می‌شود. از طرفی در یک نگاه تاریخی تمام ادیان و تمدن‌هایی که بر پایه آن‌ها بناشده بدی‌ها و خوبی‌هایی دارند به طوری‌که نمی‌توان یکی را بر دیگری برتری داد. به خصوص که معیار دقیقی برای این کار در دست نیست. 
2.	مقدمه دوم: ادیان دائرۀ‌المعارف‌های هستی‌شناسی نیستند بلکه آن‌ها در وهله اول بیان‌گر راه رستگاری و نجات اند. و برای این کار سعی دارند انسان‌ها را با امر غایی یا حق  مرتبط کنند تا ایشان از خودمحوری به حق‌محوري تحول یابند.
3.	مقدمه سوم: ملاک رستگاری و نجات‌بخشی دین در میزان ثمرات اخلاقی و معنوی آن است.
4.	مقدمه چهارم: در ارتباط با نجات‌بخشی ادیان غیرمسیحی منطقاً سه رویکرد قابل فرض است: انحصارگروی: فقط مسیحیان رستگار خواهند شد، شمول‌گروی: غیرمسیحیان نیز امکان رستگاری دارند، اما فقط از طریق شرایطی که بسته به دین مسیحیت است. و کثرت‌گروی: هر دینی که موجب تغییر از خودمحوری  به حق‌محوری  شود نجات‌بخش خواهد بود.
5.	مقدمه پنجم: با توجه به مقدمه اول تا سوم و همچنین این نکته که نجات‌بخش نبودن ادیانِ دیگر، قابل اثبات نیست انحصارگروی و شمول‌گروی مواضع معقولی نیستند.
6.	نتیجه: کثرت‌‌گروی در نجات از لحاظ استنتاج بهترین تبیین(abduction)، بهترین موضع در برابر تنوع ادیان است.

دست آخر اشاره به پیش بینی‌های جان هیک برای آینده ادیان به خصوص مسیحیت در سال 2056 (1435) خالی از لطف نیست:
1.	کثرت‌گروی دینی در جهان گسترش خواهد یافت.
2.	بنیادگرایان مسیحی یا اوانجلیست‌ها احتمالاً کلیسای مستقل خود را تشکیل خواهند داد.
3.	اسلام و مسیحیت بزرگترین ادیان جهان خواهند بود.
4.	گرایش به دین در میان مردم دنیا همچنان وجود خواهد داشت.
5.	کلیساها به هم نزدیک‌تر شده و برخی با هم ادغام خواهند شد.
6.	کلیسای کاتولیک امکان اسقف شدن زن‌ها را تأیید خواهد کرد و شاید یک زن به مقام پاپی برسد.
7.	روابط بین ادیان به طور کلی خوب و مبتنی بر پذیرش متقابل خواهد بود.
8.	ادیان بیش از پیش برای اهداف عام انسانی و تحقق عدالت اجتماعی در جهان با یکدیگر همکاری خواهند کرد.