یادداشت علی شهرستانی

        🔅 برنارد مالامود، نویسنده‌ی آلمانی‌الاصل یهودی‌تبار است که تمام آثارش پیرامون مظلومیت قوم یهود نگاشته شده و جایزه‌های متعددی را در ایالات متحده‌ی آمریکا تصاحب کرده است. حال من از شما می‌پرسم در کشوری که علنا با صهیونیسم جهانی درافتاده و بنابه شعار بسیاری، در خفقان گسترده به سر می‌برد، چگونه چنین آثاری در مدح و مرثیه‌ی یهود و صهیونیسم، در تیراژهای گسترده منتشر می‌شوند؟! 

🔅 داستان این کتاب، ماجرای «یاکوف بُک»، تعمیرکار یهودی است که طی ماجراهایی اسیر یک تهمت گزاف و سنگین می‌شود و بهای آن را به سخت‌ترین شکل ممکن در زندان‌های تزاری می‌پردازد. داستانی که در فضای اوایل قرن بیستم و در روسیه‌ی تزاری و در اوج درگیری‌های سیاسی اتفاق می‌افتد. باید بگویم که الحق و الانصاف رمان قوی، پرکشش،  جذاب و خواندنی است و به راستی که اینگونه باید اندیشه را به مخاطب انتقال داد! لکن با محتوا مشکل داریم.

🔅 یک سبک مشخص را به شخصه درون تمام داستان‌های اینچنینی یافته‌ام و آن این است که شخصیت داستان آنقدر از درد‌ها و رنج‌های خود می‌گوید و یا دانای کل آنقدر رنج‌های مختلف را پشت هم می‌چیند تا در پایان روایت رنج‌ها و درست در اوج شکل‌گیری واکنش احساسی و هیجانی برای مخاطب، از او سوال فلسفی بپرسند که «آیا با وجود تمام این‌ها خدا وجود دارد؟». یعنی در زمانی که مخاطب به اوج احساس هم‌دردی و دل‌سوزی برای مظلومانِ داستان می‌رسد، با عمیق‌ترین کنکاش تاریخ بشر مواجه می‌شود و پیرو واکنش‌های احساسی، ناچار است استدلال داستان را بپذیرد! این موضوع هم که «لیبرالیسم» مرهم تمام زخم‌های بشر است از بدیهیاتی است که تحت عنوان «آزادی» در تمام این داستان‌ها یافت می‌شود. مالامود به شدت تحت تاثیر اسپینوزاست و از بیان مکرر آن هم ابایی ندارد.

🔅 انسان مدرن موجود عجیبی است! هم‌زمان هم اومانیست و آتئیست و خداناباور است و هم تمام درد و رنجش را به دوش خداوند می‌اندازد! هم‌زمان هم منکر خداست و هم همچون اسپینوزا نیاز فطری خویش به معبود را در طبیعت جستجو می‌کند! انسان عجیبی است که هم می‌خواهد بدون خدا زندگی کند و هم نمی‌تواند! «دئیسم» حاصل همین تطور است. رمان «تعمیرکار» ریشه‌ی نفرت جهان مدرن از «دین» را به خوبی در تحریفات کلیسا به تصویر می‌کشد و بر آن صحه می‌گذارد، منتها این را فراموش می‌کند که مواجهه‌ی غرب با افراط و دگم‌اندیشی کلیسا، یک مواجهه‌ی افراطی و عصبانی بود. همان‌طور که کلیسا عقل را حذف کرد و از آن ضربه دید، غرب جدید هم معنویت را حذف کرد و از آن ضربه می‌بیند.

💥 نکته دیگر اینکه مالامود حتی از به کار بردن لفظ گوی (معادل حیوان در فرهنگ عبری) که عموما یهودیان برای غیر یهودیان استفاده می‌کنند ابایی ندارد و در نسخه اصلی کتاب به زبان انگلیسی نیز بارها به توجیه اقدامات اسرائیل در فلسطین پرداخته که در نسخه فارسی مشمول سانسور شده است.

خواندن این کتاب را توصیه نمی‌کنم...