یادداشت

        باید اعتراف کنم که انتظار چنین چیزی نداشتم؛ کلبه عمو تام را از کتاب ادبیات فارسی دوم دبیرستان می شناختم. به نظر کتاب جذابی نمی‌رسید. مثل همه‌ی کتاب‌های معروف و کلاسیک می‌دانستم که "باید" بخوانمش اما اشتیاقی برای این کار نداشتم. تا اینکه برای تکمیل فرآیند آموزشی در برنامه‌ی کتابخوانی دانش‌آموزانم گذاشتمش تا بچه‌ها بیشتر با تاریخ برده‌داری آشنا شوند و به ناچار هم خواندمش.

در مقدمه کتاب (چاپ نشر افق) آمده‌است که علی‌رغم تاثیر اجتماعی گسترده‌ای که این کتاب داشته نویسندگان بزرگ آن را یک اثر داستانی موفق به حساب نمی‌آوردند. حتی نقل قولی از چارلز دیکنز وجود داشت که کتاب را فاقد ارزش ادبی می‌دانست. بعد از خواندن کتاب با چارلز دیکنز موافق بودم. "کلبه عمو تام" ساختار‌های رایج داستانی را نداشت. خط داستان منظم نبود، مشخص بود که نویسنده آن را به صورت پراکنده نوشته (چون کتاب ابتدا داستانی دنباله دار در روزنامه بوده) تعداد شخصیت‌ها زیاد و خط اصلی داستان تا حدی نامشخص بود، حتی گاهی به نظر می‌رسید نویسنده تا مدتی یک شخصیت را فراموش کرده.
اما با همه‌ی این اوصاف نمی‌شد گفت که کلبه عمو تام یک رمان عالی و ماندگار نیست. داستان علی‌رغم تمام آشفتگی‌اش لمس کردنی و قابل درک بود، شاید هزاران سخنرانی و مطلب علمی در مورد جنایات دوره برداری نتواند یک دهم این کتاب اثرگذار باشد.

و مجدداً اعتراف می‌کنم که غافلگیر شدم. کلبه عموتام برخلاف تصور دوم دبیرستانم کتاب دوست داشتنی‌ای بود. و غافلگیری بعدی این بود که انتظار داشتم بچه‌های‌کلاسم به زور بخوانندش و غر بزنند که خسته‌کننده‌ای بود اما برخلاف انتظارم همه دوستش داشتند. (با اینکه به تمام ضعف‌هایش واقف بودند) این حقایق باعث شد این جمله که این کتاب منجر به تصویب قانون الغای برده‌داری شده برایم باورپذیرتر شود.

و در نهایت کلبه عمو تام کتاب کلاسیکی است که علاوه بر اینکه "ارزش" خواندن دارد، از "لذت" خواندن هم بی‌بهره نیست.