یادداشت محمدامین اکبری

        به نام او 

🔹️بعد از مدتها با خودم گفتم که بالاخره به تازه‌های بازار هم اقبال نشان بدهم و یکی از آنها را بخوانم البته موضوع این کتاب و تقارنی که زمان انتشارش با دهه فجر داشت، در این تصمیم بی‌تاثیر نبود. و این شد که #پرواز_در_ظلمت نوشته حمید شوکت از نشر اختران را خریدم و خواندم.
‌
🔸️از اول هم توقع نداشتم با تصویری سیاه از شاپور بختیار روبرو شوم بالاخره نشر اختران است و سابقه‌اش مشخص است ولی حداقل توقع داشتم مولف اثر که نامش با مستندنگاریها و پژوهش‌هایی از تاریخ معاصر بر سر زبان‌ها افتاده کمی منصفانه و بی‌طرفانه به روایتِ مستند تاریخ بپردازد ولی متاسفانه نه از بی‌طرفی خبری بود و نه از لحنی که مناسب آثار علمی تاریخی‌ست، کتاب داستان‌واره‌ای‌ست از زندگی آخرین نخست وزیر رژیم پهلوی به قلم کسی که او را دوست می‌دارد و محترم می‌شناسد و در جای جای کتاب با لحنی ادبی و جانبدارانه از او و مصائبی که بر او گذشته می‌گوید.

🔸️کتاب در اصل چهارصد و بیست و هشت صفحه است.
بیست صفحه ابتدایی به قتل بختیار می‌پردازد. مولف با لحنی سوزناک مسئول قتل را به صورت قطعی جمهوری اسلامی می‌داند و اصلا این فرضیه را مطرح نمی‌کند که عده‌ای بر این عقیده‌اند که برخی مخالفان جمهوری اسلامی این قتل را آن‌هم در سالهای خاموشی و عسرت بختیار برای منزوی کردن و محکوم کردن ایرانی که می‌خواست در دولت هاشمی روابطش را با دنیا بهبود ببخشد، تدارک دیده‌اند. جمهوری اسلامی البته در دهه شصت اقدام به این عمل کرده بود که عملیات شکست خورده بود ولی ماجرای ترور بختیار در سال هفتاد داستان دیگری دارد.
چهارصد صفحه بعدی به شرح سالهای ابتدایی زندگی و پس از آن تحصیلات و فعالیتهای سیاسی‌ بختیار در فرانسه و سپس بازگشتش به ایران و فعالیتهای سیاسی‌اش تا نخست‌وزیری و در آخر دوره پرالتهاب نخست‌وزیری‌اش اختصاص دارد. جدای از اطلاعات انبوه و کمتر مفیدی که مولف در مورد جبهه ملی به مخاطب می‌دهد و نشان می‌دهد بختیار چندان هم در امور، شخصیتی تاثیرگذار نبوده است، باز هم لحن مولف در تایید مواضع و فعالیتهای بختیار است. فی‌المثل در ماجرای اخراج بختیار از جبهه ملی حق را به او می‌دهد و دیگرانی که با انقلاب همراهی کرده‌اند را فریب‌خورده نشان می‌دهد مثلا این چند خط را ملاحظه کنید:
"سرانجام آنجا که هستی میهنش را دستخوش خطر می‌دید، بسان رهبری بی‌باک پا به میدان نهاد و با شجاعتی که از اعتماد به نفس و تبار ایلیاتی‌اش برمی‌خاست، چون "مرغ توفان" به پیشباز نبردی بی‌سرانجام شتافت، مرغ توفانی که در ظلمت پرواز می‌کرد." 
درکل مولف نسبت به مذهب و نگاه مذهبی به سیاست نگاه خوبی ندارد و از هیچ فرصتی در جهت طعنه زدن به افراد مذهبی ملیون نظیر بازرگان، سحابی، طالقانی، زنجانی فروگذارد نمی‌کند در کل او شکست جبهه ملی را در وقایع پیش از انقلاب به بخش مذهبی ملیون نسبت می‌دهد.
گفتیم چهارصد و بیست صفحه از کتاب به زندگی پیش از انقلاب بختیار اختصاص دارد در نتیجه تنها هشت صفحه به دوازده سال پایانی عمر بختیار که اتفاقا مهمترین بخش زندگی او نیز هست می‌پردازد، بختیار در این بازه مهمترین مخالف جمهوری اسلامی است و فعالیتهای زیادی از جمله نقش مهم در کودتای نوژه، همگامی با صدام در سالهای جنگ و ارتباط نزدیک با رژیم بعثی و سعودی و گرفتن کمکهای مالی از آنها داشته است. مولف تنها مختصرا به بعضی از این موارد اشاره می‌کند و به راحتی از کنار آن‌ها می‌گذرد گویا او به بختیارِ در غربت حق می‌دهد که دست به چنین کارهایی بزند.

🔹️و اما نکته آخر این است که کتاب به یک ویرایش اساسی نیاز دارد، شوکت اینگونه که از این کتاب برمی‌آید تسلط درخور و قابل قبولی بر زبان فارسی ندارد در بسیاری از جاها کلام پیچیده و نامفهوم است. در کل این کتاب منبع خوبی برای شناخت بختیار نیست اگر به منابع دیگر دسترسی دارید آنها را در اولویت قرار دهید.