یادداشت فهیمه پورمحمدی

        ما با روایت احاطه شده‌ایم، روایت‌های داستانی و غیرداستانی از گذشته و حال و آینده. مخصوصاً این روزها هر کس «حقیقت» خودش را می‌گوید و روایت‌ها آنچنان متعدد و متناقض‌اند که انگار مربوط به مکان دیگری هستند، جدا از جایی که در آن زندگی می‌کنیم. در این شرایط خواندن «حیوان قصه‌گو» تجربه‌ی فوق‌العاده‌ای بود. 
جاناتال گاتشال در حیوان قصه‌گو از قصه شروع می‌کند: اینکه قصه چه کارکردهایی دارد، چرا دوستش داریم، چه تأثیراتی بر ما می‌گذارد و چگونه تغییرمان می‌دهد. پس از گریز مختصری به رویا، نوبت به ذهن قصه‌گوی انسان می‌رسد. 
داستان ذهن ما را قالب‌ریزی می‌کند. خواه از طریق کتاب در معرض آن قرار بگیریم، یا فیلم و یا بازی‌های ویدئویی، حقایقی را درباره‌ی جهان به ما یاد می‌دهد؛ بر منطق اخلاقی ما تأثیر می‌گذارد؛ و در ما ترس‌ها، امیدها و اضطراب‌هایی پدید می‌آورد که رفتار و حتی شاید شخصیت ما را تغییر می‌دهد. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که داستان همواره ما را قلقلک می‌دهد و نیشگون می‌گیرد و بدون آن‌که بدانیم یا موافق باشیم، ذهنمان را قالب‌ریزی می‌کند. هر چه عمیق‌تر مجذوب داستان شویم، قدرت تأثیر آن نیز بیشتر خواهد شد.
گاتشال بر اساس نتایج پژوهش‌های انجام شده، نشان می‌دهد مغز نه تنها به لذت بردن از روایت‌ها و یادگیری از آن‌ها، بلکه به آفرینش آن‌ها هم گرایش دارد. ما به طور خودکار از اطلاعاتی که دریافت می‌کنیم قصه بیرون می‌کشیم و چنانچه قصه‌ای هم در کار نباشد، شادمانه آن را ابداع می‌کنیم. فریب‌های ذهن از همین‌جا آغاز می‎شود که شکل از کنترل خارج شده‌اش را می‌توان در توهمات بیماران روانی دید.
این موضوع در مورد خاطرات هم صدق می‌کند: ذهن خاطره‌های مربوط به تصویر، صدا، بو و مزه را در مکان‌های جداگانه ذخیره می‌کند. وقتی خاطره‌ای را به یاد می‌آوریم، سکانس‌های منظم یک فیلم را نگاه نمی‌کنیم، بلکه تکه پاره‌هایی از داده‌ها را از جاهای مختلف مغز به یاد می‌آوریم. سپس این داده‌ها برای ذهن قصه‌گو ارسال می‌شوند تا این تکه‌ها را بازیابی کند و به هم بچسباند و کل منسجم و باورپذیری از آنچه می‌توانسته اتفاق افتاده باشد، خلق کند. خاطره یک‌سره داستان نیست، فقط داستانی کردن است.
در کل کتاب بسیار بسیار جالبی است و خواندنش به شدت توصیه می‌شود.  

اطلاعات کتاب: حیوان قصه‌گو، اثر جاناتان گاتشال، ترجمه‌ی عباس مخبر، نشر مرکز.