یادداشت محمد ابراهیم آبادی

        ارزش زیاد، روایت چند لایه و پیچیدگی داستان کتاب حاضر سبب شده از زمان انتشار آن تا کنون مطالعات و مقالات بسیاری در زمینه ی بازگشایی گره های در هم تنیده ی این اثر ارزشمند نوشته شود. بنظر من خواندن این کتاب نه یک بار بلکه چندین بار لازم است چرا که اثر به نوعی نگارش شده که هر بار با خواندنش نگاهی متفاوت و تازه به مسائل را خواهید داشت. این اثر نمونه ای واقعی از فراداستان است. نگارش این کتاب کمی متفاوت از دیگر آثار ادبی شکل گرفته. گویی مخاطب را به خوانشی تو در تو و ساختاری غیر خطی دعوت می‌کند. همچنین میتوان مضامین سیاسی را از بطن متن استنباط کرد. دنیایی خیالی که نمی توان بدون در نظر گرفتن حوادثی که در پی فروپاشی شوروی و شکل گیری اتحاد جماهیر بوقوع پیوسته رمان را تفسیر کرد. تبعید از جمله مسائل محوری رمان است که نویسنده به صورت ویژه به آن اشاره داشته است. به نظر می‌آید نویسنده با حس نوستالژی بسیار بازی کرده. در آخر باید بگویم این اثر تاکیدی است بر قدرت ادبیات و قدرت داستان‌هایی که به مخاطب کمک می‌کند به زندگی معنا ببخشد.