یادداشت آریانا سلطانی

        .
قدرت بی‌قدرتان
نوشته واتسلاف هاول
ترجمه احسان کیانی‌خواه

بخشی از کتاب:
«اگر قرار است که الگوی سیاسی و اقتصادی بهتری به وجود بیاید، شاید بیشتر از هر زمان لازم باشد ریشه این الگو را در تغییرهای عمیق وجودی و اخلاقی در جامعه جستجو کنیم. چون این الگو را نمی‌شود مثل یک خودروی جدید طراحی کرد و به بازار فرستاد. اگر قرار نیست این الگو صرفا نوع جدیدی از الگوی منحط قبلی باشد، باید فراتر از هر چیز جلوه‌ای از زندگی در فرآیند تحول و دگرگونی‌اش باشد. یک نظام بهتر خود به خود تضمینی برای یک زندگی بهتر نیست. در واقع برعکس: فقط با ایجاد یک زندگی بهتر است که یک نظام بهتر پرورانده می‌شود.» صفحه ۷۷.

واتسلاف هاول، نویسنده، پژوهشگر و کنشگر سیاسی اهل چک بود. هاول در سال ۱۹۸۹ اولین رئیس‌جمهور غیر کمونیست حکومت چکسلواکی بوده و نقشی کلیدی در پیروزی انقلاب مخملی چکسلواکی داشت؛ انقلابی بدون خونریزی که منجر به فروپاشی حکومتِ کمونیستی چکسلواکی و تشکیل دو کشور جدید چک و اسلواکی شد.

هاول در کتاب خود به صورت کلی یک جامعه پساتوتالیتر را( چکسلواکی زیر سیطره‌ کمونیسم شوروی‌ سابق) شرح داده و نه فقط به صورت نظری، که از بعد فرهنگی و اجتماعی، پژوهشی موشکافانه را ایجاد می‌کند. نه تنها شرحی از سازوکار‌های نظام تمامیت‌خواه، که به علت تجربه سیاسی خود، راهکار‌های عملی مناسبی نیز برای گذار از این نوع حاکمیت ظالم ارائه داده است. 

راهکار‌هایی که به قول خودش نه برای خیالبافی و دور-نگاه، که برای بازسازی مفاهیم فضیلت‌مندانه انسانی نسبت به هویت و فردیت خودش، ارتباطات او و مسئولیتش نسبت به دیگران است.

هاول نه تنها محقق و اندیشمندی اهل قلم، که با توجه به کارنامه سیاسی‌اش مردی عملگرا بود. او در این کتاب به تبیین: جامعه پساتوتالیتر و تفاوت‌هایش با رژیم‌ دیکتاتوری کلاسیک، نیاز پساتوتالیتر به ترویج دروغ و ایجاد ظواهر و همدست‌ کردن و یک رنگ کردن جامعه با دروغ و خورد کردن فضیلت‌ها، از خودبیگانگی ناشی از نظام‌های پساتوتالیتر و حل شدن هویت فردی در ایدئولوژی و جمع‌گرایی، نقش آیینی ایدئولوژی در نظام پساتوتالیتر، انتخاب‌های فردی افراد از جمله زیستن در دایره حقیقت به جای تن‌ دادن به رخوت و بی‌مسئولیتی زیستن در دروغ، نقش نظام پساتوتالیتر در نفوذ گسترده به اجزای زندگی و کنترل و متصلب کردن جریان پویای زندگی، علت پافشاری حکومت پساتوتالیتر به حفظ قانون و ظاهر قانونی مسائل برای مشروعیت بخشیدن به تبهکاری‌های خود، کارکرد اپوزیسیون و تعریف آن و همچنین ایجاد حیات مستقل ناشی از زیستن در دایره حقیقت، میپردازد.